'ರಾಜಕೀಯವನ್ನು ಮೀರಿ ಯೋಚಿಸುವ ಸಮಯ ಇದು': ಹಿರಿಯ ಗಾಂಧಿವಾದಿ ಪ್ರಸನ್ನ ಜೊತೆಗೆ ನಡೆಸಿದ ಸಂದರ್ಶನ

ಖ್ಯಾತ ರಂಗಭೂಮಿ ನಿರ್ದೇಶಕ ಹಾಗೂ ಗಾಂಧಿವಾದಿ ಪ್ರಸನ್ನ ಅವರು ರಾಜಕೀಯವನ್ನು ಮೀರಿ ಯೋಚಿಸುವ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ-ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ವಲಯವನ್ನು ನೋಡುವ ಸಮಯ ಇದು ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ನಾವು ಅದನ್ನು ಮಾಡಲು ಧೈರ್ಯವನ್ನು ಪಡೆಯಬೇಕು, ಆಗ ಮಾತ್ರ ರಾಜಕೀಯ ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.

ಗಾಂಧಿ ಜಯಂತಿ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವರ ಜೊತೆ ನ್ಯೂ ಇಂಡಿಯನ್ ಎಕ್ಸ್ ಪ್ರೆಸ್ ಮುಖ್ಯ ವರದಿಗಾರ ರಾಮು ಪಾಟೀಲ್ ನಡೆಸಿದ ಸಂದರ್ಶನದ ಆಯ್ದ ಭಾಗ ಇಲ್ಲಿದೆ-
ಖಾದಿಯ ಮಹತ್ವವೇನು?
ಸ್ವತಂತ್ರೋತ್ತರ ಭಾರತದಲ್ಲಿ, ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ಅತ್ಯಂತ ನಿರ್ಲಕ್ಷಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಭಾಗವೆಂದರೆ ಅವರ ರಚನಾತ್ಮಕ ಕ್ರಮ. ರಚನಾತ್ಮಕ ಕ್ರಮವು ಸಮಾನಾಂತರ ಕ್ರಿಯೆ ಎಂದು ಅವರು ನಂಬಿದ್ದರು, ಅದು ರಾಜಕೀಯ ಕ್ರಿಯೆಯೊಂದಿಗೆ ಹೋಗಬೇಕು. ಆದರೆ ನಾವು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಪಡೆದ ಕ್ಷಣ, ನಾವು ರಚನಾತ್ಮಕ ಕ್ರಮವನ್ನು ಕೈಬಿಟ್ಟಿದ್ದೇವೆ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ಕ್ರಮವನ್ನು ಹುರುಪಿನಿಂದ ಎತ್ತಿಕೊಂಡಿದ್ದೇವೆ. ಖಾದಿ ರಚನಾತ್ಮಕ ಕ್ರಿಯೆಯ ಪ್ರಮುಖವಾಗಿದೆ. ಅದು ಸಾಯಲಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ನಿರ್ಲಕ್ಷಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು. ಸಮರ್ಪಿತ ಜನರ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಗುಂಪಿನಿಂದಾಗಿ ಇದು ನಡೆಯುತ್ತಿದೆ. ಮಾನವೀಯತೆಯನ್ನು ವಿನಾಶದಿಂದ ರಕ್ಷಿಸಲು ಏನಾದರೂ ಸಾಧ್ಯವಾದರೆ, ಸಾಂಕೇತಿಕವಾಗಿ ಖಾದಿಯಾಗಿದೆ. ಖಾದಿ ನಿಜವಾದ ಮೌಲ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು ಅದು ನಿಜವಾದ ಮೌಲ್ಯವಾಗಬೇಕು.

'ನೈಜ ಮೌಲ್ಯ' ಎಂದರೆ ಏನು?
ಭಾರತದಲ್ಲಿ, ನಾವು ಉದ್ಯೋಗದ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತನಾಡುವಾಗ, ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಸುಮಾರು 30% ಬಗ್ಗೆ ಮಾತ್ರ ಮಾತನಾಡುತ್ತೇವೆ. ಮಹಿಳೆಯರು ಮತ್ತು ವಯಸ್ಸಾದ ಪುರುಷರ ದೊಡ್ಡ ವಿಭಾಗವನ್ನು ಬಿಡಲಾಗಿದೆ. ಬಡತನ ಹೆಚ್ಚಿರುವುದರಿಂದ ಅವರಿಗೂ ಉದ್ಯೋಗಾವಕಾಶ ಬೇಕು. ಗಾಂಧೀಜಿಯವರು ಖಾದಿಯನ್ನು ಲಕ್ಷಾಂತರ ಸಣ್ಣ ಉದ್ಯೋಗಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುವ ಮಾರ್ಗವೆಂದು ಭಾವಿಸಿದರು, ಅದನ್ನು ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಕುಳಿತು ಮಾಡಬಹುದು.

ಎಲ್ಲವೂ ಯಾಂತ್ರೀಕೃತ ಮತ್ತು ಸ್ಪರ್ಧಾತ್ಮಕವಾಗಿರುವಾಗ, ನಾವು ಖಾದಿ ಅಥವಾ ಕೈಯಿಂದ ತಯಾರಿಸಿದ ವಲಯವನ್ನು ಸ್ಪರ್ಧಾತ್ಮಕವಾಗಿಸುವುದು ಹೇಗೆ?
ಸ್ಪರ್ಧೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಮರೆತುಬಿಡಿ. ನೀವು ವಿನಾಶಕಾರಿ ಉದ್ಯಮವನ್ನು ಏಕೆ ಸ್ಪರ್ಧಿಸಲು ಬಯಸುತ್ತೀರಿ? ಇದು ಜನರ ಸಮಸ್ಯೆ. ಜನರು ಜೀವನವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಿನಿಷ್ಠವಾಗಿ ನೋಡುತ್ತಾರೆ. ಇಂದು 10 ರೂ.ಗೆ (ಉತ್ಪನ್ನ) ಸಿಗುತ್ತಿದೆ, ನಾಳೆ ಯಾರಾದರೂ 9 ರೂ.ಗೆ ಕೊಟ್ಟರೆ ಆಟಂ ಬಾಂಬ್ ಆಗಿದ್ದರೂ ಖರೀದಿಸಲು ಸಿದ್ಧರಿದ್ದೇವೆ. ಬೆಲೆ, ಸ್ಪರ್ಧೆ ಮತ್ತು ಸ್ಪರ್ಧಾತ್ಮಕತೆ ವಿಷಯವಲ್ಲ. ನಿಮ್ಮ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಉಳಿಸಲು ನೀವು ಬಯಸಿದರೆ, ಕೈಯಿಂದ ತಯಾರಿಸಿದ ವಲಯದಲ್ಲಿ ತೀವ್ರವಾಗಿ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿ, ಏಕೆಂದರೆ ಅದು ಇಂಗಾಲದ ಹೊರಸೂಸುವಿಕೆಯನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಇದು ಬಿಜೆಪಿ ಅಥವಾ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‌ಗೆ ಪರ್ಯಾಯ ರಾಜಕೀಯವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಬಹುದು. ಇದು ದೇವರು ಮತ್ತು ನಂಬಿಕೆಯನ್ನು ಮರಳಿ ತರಬಹುದು.

ಆಧುನೀಕರಣ ಮತ್ತು ಕೈಯಿಂದ ತಯಾರಿಸಿದ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳು ಸಮತೋಲನದಲ್ಲಿರಬೇಕಲ್ಲವೇ?
ಸರಿ, ಇದು ಸಮತೋಲನವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತದೆ. ನೀವು ಆರಂಭಿಸಿ. ಸಹಜವಾಗಿ, ನೀವು ಪ್ರತಿ ಯಂತ್ರವನ್ನು ಒಂದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಬಿಡಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಮೊದಲ ಹೆಜ್ಜೆ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಿ, ಮತ್ತು ನಂತರ ವಿಷಯಗಳು ಅನುಸರಿಸುತ್ತವೆ. ಕರಕುಶಲತೆಯು ನೂರನೇ ಹಂತವಾಗಿರಬಹುದು, ಆದರೆ ನೀವು ಸ್ಪಷ್ಟವಾದ ದಿಕ್ಕನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರೆ, ಮೊದಲ ಹಂತವು ಅದರ ಕಡೆಗೆ ನಿಮ್ಮನ್ನು ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ ಮಾಡುತ್ತದೆ.

ಇಂದು ಗಾಂಧಿ ಮೌಲ್ಯಗಳ ಪ್ರಸ್ತುತತೆ ಏನು?
ಗಾಂಧಿ ಜೀವನಶೈಲಿಯನ್ನು ನಿರ್ಲಕ್ಷಿಸುತ್ತಾ ನಾವು ಗಾಂಧಿ ಮೌಲ್ಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಮಾತನಾಡುತ್ತಿದ್ದೇವೆ. ಗಾಂಧೀಜಿ ಆ ಜೀವನಶೈಲಿಯನ್ನು ಹೇಗೆ ವಿಕಸನಗೊಳಿಸಿದರು, ಅವರು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ರಾಜಕೀಯವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುವ ಮೊದಲು, ಒಂದು ವರ್ಷ ಸುತ್ತಾಡಿದರು  ಈ ದೇಶದ ಜನರನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದರು. ಅವರು ಎಷ್ಟು ದರಿದ್ರರು, ಬಡವರು ಎಂದು ಗಮನಿಸಿದರು. ಬಡತನದ ಹೊರತಾಗಿಯೂ ಒಳಗಿನಿಂದ ಎಷ್ಟು ಬಲಶಾಲಿಯಾಗಿದ್ದಾರೆಂದು ಅವರು ಗಮನಿಸಿದರು. ಅವರು ಆ ರೈತರ ಆಕಾರವನ್ನು ಪಡೆದರು. ಎಲ್ಲಾ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಮೌಲ್ಯಗಳನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿದರು. ನೀವು ನಿಮ್ಮ ಆಕಾರವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸದ ಹೊರತು, ಬಾಹ್ಯವಾಗಿ ಅಲ್ಲ, ಆದರೆ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ, ಮೌಲ್ಯಗಳು ಬರುವುದಿಲ್ಲ.

ಸರ್ಕಾರವು ಕೈಗೊಂಡ ಉಪಕ್ರಮಗಳು ಕೈಯಿಂದ ಮಾಡಿದ ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಎಂದು ನೀವು ಭಾವಿಸುತ್ತೀರಾ?
ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯೋತ್ಸವದ 75ನೇ ವರ್ಷದ ದಿನದಂದು ಅವರು ಖಾದಿಯನ್ನು ಧ್ವಜದಿಂದ ಕೈಬಿಟ್ಟರು ಎಂದು ಹೇಳಲು ವಿಷಾದಿಸುತ್ತೇನೆ ಸರ್ಕಾರ ಇಂದು ಖಾದಿಯನ್ನು ಕೊಂದಿದೆ. ಖಾದಿ ಹತ್ತಿ ಸಂಸ್ಕರಣಾ ಕಾರ್ಖಾನೆ ಮುಚ್ಚಿದ್ದು, ನೂಲುವುದು ಬಹುತೇಕ ಸ್ಥಗಿತಗೊಂಡಿದೆ. 

ನಿಮ್ಮ ಸಲಹೆ ಏನು?
ನನ್ನಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವಾಸವಿದ್ದರೆ ಸಲಹೆಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತಿದ್ದೆ. ಮೂರು ದಶಕಗಳಿಂದ ಸಲಹೆಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತಲೇ ಬಂದಿದ್ದೇನೆ. ಅವರೆಲ್ಲರೂ ಬಹಳ ನಮ್ರತೆಯಿಂದ ತಲೆದೂಗುತ್ತಾರೆ, ಆದರೆ ಅವರ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ, ಈ ಮುದುಕನು ಸೂರ್ಯಾಸ್ತದ ಉದ್ಯಮದ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತನಾಡುತ್ತಿದ್ದಾನೆ ಎಂದು ಅವರು ಭಾವಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅವರು ತೊರೆಯಬೇಕೆಂದು ನಾನು ಬಯಸುತ್ತೇನೆ. ನಾನು ರಾಜಕೀಯವಾಗಿ ಮಾತನಾಡುವುದಿಲ್ಲ, 

ಕೈಯಿಂದ ತಯಾರಿಸಿದ ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ಮೇಲೆ ಶೂನ್ಯ ಜಿಎಸ್‌ಟಿಗೆ ಒತ್ತಾಯಿಸಿ ನೀವು ಉಪವಾಸ ಸತ್ಯಾಗ್ರಹವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ್ದೀರಿ...
ಅದು ಕಾರ್ಯರೂಪಕ್ಕೆ ಬಂದಿಲ್ಲ. ಜಿಎಸ್‌ಟಿಯು ಭಾರತಕ್ಕೆ,  ನಮ್ಮ ವಿಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ರಾಜಕೀಯಕ್ಕೆ ದೊಡ್ಡ ಬೆದರಿಕೆಯಾಗಿ ಪರಿಣಮಿಸಿದೆ. ಜಿಎಸ್‌ಟಿಯಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯಗಳು ಕಚ್ಚಾ ಒಪ್ಪಂದವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಿವೆ. ಜನರು ಕೇಳಲು ಬಯಸಿದರೆ ನಾವು ನೈತಿಕ ಶಕ್ತಿಯಾಗಬಹುದು. ರಂಗಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಕೆಲಸಗಳನ್ನು ಮಾಡಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಿದ್ದೇನೆ. ರಂಗಭೂಮಿಯು ಖಾದಿಯಂತೆಯೇ ಕೈಯಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ ಎಂಬ ಕಾರಣದಿಂದ ನಾನು ಈ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ರಂಗಭೂಮಿಯನ್ನು ಸಮಾನವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತೇನೆ. ಆಶಾದಾಯಕವಾಗಿ, ನಾನು ಯುವಜನರಿಗೆ ರಂಗಭೂಮಿಯ ಮೂಲಕ ಈ ಕೆಲವು ವಿಚಾರಗಳನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ.

ಖಾದಿ ಮತ್ತು ಗಾಂಧಿ ಮೌಲ್ಯಗಳನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಲು ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳಿಗೆ ನಿಮ್ಮ ಸಲಹೆಗಳೇನು?
ನಾನು ಯಾವುದೇ ಸಲಹೆಗಳನ್ನು ನೀಡಲು ಬಯಸುವುದಿಲ್ಲ. ನಾನು ನನ್ನ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಅರ್ಧದಷ್ಟು ಮಾರ್ಕ್ಸ್‌ವಾದಿಯಾಗಿದ್ದೆ, ಆದರೆ ಮಾರ್ಕ್ಸ್‌ವಾದಿಗಳು ಸಹ ಅದೇ ತೋಡಿನಲ್ಲಿ ಸಿಲುಕಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ದೊಡ್ಡ ಆರ್ಥಿಕತೆ ಮತ್ತು ಜಾಗತೀಕರಣವನ್ನು ನಿಭಾಯಿಸಲು ಅವರಿಗೆ ಸಾಧ್ಯವಾಗಿಲ್ಲ. ಇಂದು ನೀವು ರಾಜಕೀಯವನ್ನು ಮೀರಿ ಯೋಚಿಸಬೇಕಾದ ಸಮಯ, ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ-ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರದತ್ತ ಗಮನ ಹರಿಸಬೇಕು. ಹಾಗೆ ಮಾಡುವ ಧೈರ್ಯ ಬಂದರೆ ರಾಜಕೀಯ ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ. ನಾವು ರಾಜಕೀಯವನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ನಿರ್ಲಕ್ಷಿಸಬೇಕೆಂದು ನಾನು ಸೂಚಿಸುವುದಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ಸದ್ಯಕ್ಕೆ ನಾವು ನಾಗರಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ವಿಷಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಯೋಚಿಸೋಣ; ಆಗ ಮಾತ್ರ, ಬಹುಶಃ, ನಾವು ಜನರನ್ನು ಪ್ರೇರೇಪಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ.