ಚಂದ್ರಯಾನ-3 ರ ನಂತರ ಭಾರತವನ್ನು ಗಂಭೀರವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ: ಇಸ್ರೋ ಮಾಜಿ ವಿಜ್ಞಾನಿ ಮೈಲಸ್ವಾಮಿ ಅಣ್ಣಾದೊರೈ (ಸಂದರ್ಶನ)

ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ನಿರಾಕರಣೆಯು ನಮಗೆ ಸಿಗದಿದ್ದರಿಂದ ನಮ್ಮ ಆತ್ಮವಿಶ್ವಾಸವನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಬಲಪಡಿಸಿ ಉತ್ತಮವಾದದ್ದನ್ನು ನೋಡುವಂತೆ ಮಾಡಿತು ಮತ್ತಷ್ಟು ನಮ್ಮನ್ನು ಎತ್ತರಕ್ಕೆ ಕೊಂಡೊಯ್ಯಿತು ಹೀಗೆಂದು ಹೇಳಿದವರು ಭಾರತದ ಚಂದ್ರನ ಮನುಷ್ಯ (Moon Man of India) ಎಂದು ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿ ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಮೈಲಸ್ವಾಮಿ ಅಣ್ಣಾದೊರೈ.

ಇವರು ಇಸ್ರೋ ಉಪಗ್ರಹ ಕೇಂದ್ರದ ಮಾಜಿ ನಿರ್ದೇಶಕರು, ದಿ ನ್ಯೂ ಸಂಡೆ ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ರೆಸ್‌ ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳ ಜೊತೆ ನಡೆಸಿದ ಸಂವಾದದಲ್ಲಿ, ಭಾರತೀಯರಲ್ಲಿ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಬಜೆಟ್ ನಿರ್ವಹಣೆಯು ಕಡಿಮೆ ವೆಚ್ಚದ ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದರು, ಇದನ್ನು ಈಗ ನಾಸಾ ಇತರ ದೇಶಗಳಿಗೆ ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿ ನೀಡುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿ ಸಂತೋಷಪಟ್ಟರು. ಅವರ ಸಂದರ್ಶನದ ಆಯ್ದ ಭಾಗಗಳು ಇಲ್ಲಿವೆ. 

ಚಂದ್ರಯಾನ-3 ಯಶಸ್ಸಿನ ಬಗ್ಗೆ ನಿಮಗೆ ಏನನಿಸುತ್ತದೆ?
ಚಂದ್ರಯಾನ-3 ಮಿಷನ್ ನ ಯಶಸ್ಸಿನ ನಂತರ, ಇದು ಬಹಳ ಸರಳವಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತಿದೆ. ಸಂಕೀರ್ಣವಾದ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ಸಹ ಸರಳ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚು ಅರ್ಥಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಮಾಡಬಹುದು ಎಂದು ಇದು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಕಷ್ಟದ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಕೂಡ ನಾವು ಹೆಚ್ಚಿನದನ್ನು ಮಾಡಬಹುದು ಎಂದು ಇದು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಚಂದ್ರಯಾನ-1ರಿಂದ ನಾವು ನಮ್ಮದೇ ಆದ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಮುನ್ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದವು. ಚಂದ್ರಯಾನ 1, 2 ಮತ್ತು 3ರ ಹಾದಿಗಳು, ಉದ್ದೇಶಗಳು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿದ್ದವು. ಎಲ್ಲೆಡೆ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವ ಸುಧಾರಣೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ, ಇದು ಮುಖ್ಯ ಸಾರವಾಗಿದೆ. ಈ ಸಾಧನೆಯು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗಡಿಗಳನ್ನು ಮೀರಿ, ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶದಿಂದ ಬೇರ್ಪಟ್ಟ ಇನ್ನೊಂದು ಖಂಡವನ್ನು ಮರುಸೃಷ್ಟಿಸುವ ದಿನಗಳು ದೂರವಿಲ್ಲ ಎಂದು ಪ್ರಧಾನಿ ಮೋದಿ ಸರಿಯಾಗಿಯೇ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. ಭಾರತ ದೇಶಕ್ಕೆ ಇದು ಒಂದು ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಯಶಸ್ಸು ಅಲ್ಲ, ದೇಶದಿಂದ ಇನ್ನೂ ಆಗಬೇಕಾದ ಸಾಧನೆಗಳಿವೆ. 

ಭವಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ ಚಂದ್ರಯಾನ-3 ರ ಮಹತ್ವವೇನು?
ಚಂದ್ರಯಾನ-3 ಚಂದ್ರನ ಕಡೆಗೆ ವಿಶ್ವದ 70 ನೇ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯಾಗಿದೆ. ಈ ಹಿಂದೆ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಚಂದ್ರನ ಒಂದು ಭಾಗವನ್ನು ಮಾತ್ರ ಅನ್ವೇಷಿಸಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಚಂದ್ರಯಾನ-3 ಮೂಲಕ ನಾವು ಚಂದ್ರನ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಭಾಗವನ್ನು ಗ್ರಹಗಳ ಅಕ್ಷದ ಮೂಲಕ ಪರೀಕ್ಷೆ ಮಾಡಬಹುದು. ಕೆಲವು ದೇಶಗಳಿಗೆ ನಾವು ಉಪಕರಣಗಳನ್ನು ಒಯ್ಯಲು ಬಯಸುತ್ತೀರಾ ಎಂದು ಕೇಳಿದಾಗ ಸುಮಾರು 26 ದೇಶಗಳಿಂದ ಆಫರ್ ಗಳು ಬಂದಿವೆ. ನಾವು ಚಂದ್ರಯಾನ-1 ರ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅಮೆರಿಕದಿಂದ ಆರು ಉಪಕರಣಗಳೊಂದಿಗೆ ಇಡೀ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಿದ್ದೆವು. ಮೊದಲು, ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ನಡುವೆ ಪೈಪೋಟಿ ಇತ್ತು, ಆದರೆ ಭಾರತವು ಎಲ್ಲಾ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ನಡುವೆ ಸಹಯೋಗಕ್ಕೆ ದಾರಿ ಮಾಡಿಕೊಡಬಹುದು.

ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ಚಂದ್ರನ ದಕ್ಷಿಣ ಧ್ರುವವನ್ನು ಏಕೆ ಅನ್ವೇಷಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ?
ಆರಂಭದಲ್ಲಿ, ಚಂದ್ರನ ಮೇಲೆ ಸುಲಭವಾದ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಇಳಿಯುವುದು ಮಿಷನ್ ನ ಯೋಜನೆಯಾಗಿತ್ತು. ಚಂದ್ರನ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿ ಇಳಿಯುವುದು ತುಲನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಸರಳವಾಗಿದೆ ಏಕೆಂದರೆ ಭೂಪ್ರದೇಶವು ಉತ್ತಮವಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ರಷ್ಯಾ, ಇಸ್ರೇಲ್, ಜಪಾನ್ ಮತ್ತು ಈಗ ಚೀನಾ ಸೇರಿದಂತೆ ದೇಶಗಳು ಈಗ ಅಲ್ಲಿಗೆ ಹೋಗುತ್ತಿವೆ.

ಇತರ ದೇಶಗಳು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದ ಆದರೆ ವಿಫಲವಾದಂತೆ, ದಕ್ಷಿಣ ಧ್ರುವದಲ್ಲಿ ಇಳಿಯಲು ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳು ವಿಭಿನ್ನವಾಗಿವೆಯೇ?
ಭೂಪ್ರದೇಶವು ಮೃದುವಾಗಿಲ್ಲ. ಸಮಭಾಜಕದ ಸುತ್ತಲೂ ಸ್ವಲ್ಪ ಉತ್ತಮವಾಗಿದೆ, ಆದರೆ ದಕ್ಷಿಣ ಧ್ರುವದ ಬಳಿ ಒರಟಾಗಿ ಪರ್ವತ ಪ್ರದೇಶದಂತಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಇಳಿಯಲು ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ವೇಗದ ಅಗತ್ಯವಿದೆ, ಇದು ಗುರುತ್ವಾಕರ್ಷಣೆಯ ಕಾರಣದಿಂದ ಹೆಚ್ಚು ಅಥವಾ ಕಡಿಮೆ ವಿಫಲಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಚಂದ್ರನ ಗುರುತ್ವಾಕರ್ಷಣೆಯನ್ನು ಇನ್ನೂ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾಗಿಲ್ಲ.

ಚಂದ್ರನ ಮೇಲೆ ನೀರು ಇದ್ದರೆ, ಅದು ಜೀವಕ್ಕೆ ಆಶ್ರಯ ನೀಡಬಹುದೇ?
ಚಂದ್ರನ ಮೇಲೆ ನೀರು ಮತ್ತು ವಾತಾವರಣವನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಲು ನಾವು ಉಪಕರಣಗಳನ್ನು ಹೊತ್ತೊಯ್ದಾಗ, ಅನೇಕ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ನಗುತ್ತಾ ಚಂದ್ರನು ಬಂಜರು ಎಂದು ಹೇಳಿದರು. ನಮ್ಮ ಉಪಕರಣಗಳು ಚಂದ್ರನಲ್ಲಿ ಒಂದು ನಿಮಿಷದ ವಾತಾವರಣವಿದೆ ಎಂದು ಕಂಡುಹಿಡಿದಿದ್ದು ನೀರಿನ ಉಪಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ದೃಢಪಡಿಸಿತು. ಆದರೆ ಚಂದ್ರನಲ್ಲಿ ಜೀವನ ನಡೆಸಬಹುದೇ ಎಂಬುದು ಇನ್ನೂ ಗೊತ್ತಾಗಿಲ್ಲ. 

ಚಂದ್ರಯಾನ-3 ಮಿಷನ್ ಬಗ್ಗೆ ಸ್ವಲ್ಪ ವಿವರಿಸಿ?
ಚಂದ್ರನ ಕಕ್ಷೆಯಿಂದ ಭೂಮಿಯನ್ನು ನೋಡುವ ಧ್ರುವಮಾಪಕವನ್ನು ನಾವು ಹೊಂದಿದ್ದೇವೆ. ಇದು ದೂರದ ಬಹಿರ್ಗಹ(Exoplanet) ಅವಲೋಕನಗಳನ್ನು ಅನುಕರಿಸುತ್ತದೆ. ಭೂಮಿಯನ್ನು ನೋಡುವಾಗ ಧ್ರುವಮಾಪಕವು ಹೇಗೆ ವರ್ತಿಸುತ್ತದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ತಿಳಿಯಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಜೀವದ ಉಪಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲು ವಿವಿಧ ಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಲು ನಾವು ಇದನ್ನು ಬಳಸಬಹುದು. ವರ್ಷದಿಂದ ವರ್ಷಕ್ಕೆ, ಚಂದ್ರನು ಕೆಲವು ಸೆಂಟಿಮೀಟರ್ ಗಳಷ್ಟು ಚಲಿಸುತ್ತಾನೆ. ನಿಖರವಾದ ಬದಲಾವಣೆಯನ್ನು ತಿಳಿಯಲು, ಚಂದ್ರನ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಚಲನೆಯನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ರೆಟ್ರೋಫ್ಲೆಕ್ಟರ್ ನ್ನು ಇರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಧೂಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಕಾರಣಗಳಿಂದ ಹಳೆಯ ರೆಟ್ರೋಫ್ಲೆಕ್ಟರ್‌ಗಳು ಮರೆಯಾಗಿವೆ. ಈ ಹೊಸ ರೆಟ್ರೊರೆಫ್ಲೆಕ್ಟರ್ ಇನ್ನೂ 70-80 ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ಬೆಳಕಿನ ಸಂಕೇತಗಳನ್ನು ಕಳುಹಿಸುತ್ತದೆ. ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಚಂದ್ರನ ಡೈನಾಮಿಕ್ಸ್ ನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ನಮಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ನಾವು ಉಷ್ಣ ವಾಹಕತೆಯನ್ನು ಸಹ ಪತ್ತೆಹಚ್ಚುತ್ತಿದ್ದೇವೆ. ಭೂಮಿ ಮೇಲೆ ಹೇಗೆ ಭೂಕಂಪಗಳಾಗುತ್ತವೆಯೋ ಹಾಗೆಯೇ ಚಂದ್ರನಲ್ಲೂ ಭೂಕಂಪಗಳಿವೆ. ಈ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯು ಲ್ಯಾಂಡಿಂಗ್ ಸೈಟ್‌ನ ಸುತ್ತಲಿನ ಭೂಕಂಪನವನ್ನು ಅಳೆಯುತ್ತದೆ. ಇದಲ್ಲದೆ, ಲೇಸರ್ ನಾಡಿಮಿಡಿತಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ಚಂದ್ರನ ಮೇಲ್ಮೈಯನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ರಾಸಾಯನಿಕ ಸಂಯೋಜನೆಯ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ ಇರುತ್ತದೆ.

ರೋವರ್ 14 ದಿನಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತದೆಯೇ?
ರೋವರ್ ನ್ನು 14 ಭೂಮಿಯ ದಿನಗಳವರೆಗೆ (ಒಂದು ಚಂದ್ರನ ಹಗಲು) ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ಸೌರ ಶಕ್ತಿಯು ಇರುವುದಿಲ್ಲವಾದ್ದರಿಂದ ಬ್ಯಾಟರಿಯು ಅದನ್ನು ಮೀರಿ ನಿಲ್ಲುವುದಿಲ್ಲ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ನಾವು ‘ಸ್ಲೀಪ್ ಸರ್ಕ್ಯೂಟ್’ ವಿಧಾನವನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಹೇಳಿದ ಅವಧಿಯನ್ನು ಮೀರಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಪ್ರಯತ್ನಗಳನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದೇವೆ. ಇದರಲ್ಲಿ, ಸಿಸ್ಟಮ್ ಸ್ವಿಚ್ ಆಫ್ ಆಗುತ್ತದೆ. ನಂತರದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಅದು ಬಿಸಿಯಾದಾಗ, ಸಾಕಷ್ಟು ಶಾಖವು ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾದಾಗ ನಾವು ಅದನ್ನು ಆನ್ ಮಾಡಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತೇವೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತದೆಯೇ ಎಂಬ ಬಗ್ಗೆ ನಮಗೆ ಖಚಿತತೆ ಇಲ್ಲ. 

ಸಂಶೋಧನೆಯನ್ನು ವೇಗಗೊಳಿಸಲು ಮತ್ತು ಚಂದ್ರನ ಮೇಲೆ ಮಾನವ ವಸಾಹತುಗಳ ಸಾಧ್ಯತೆಗಳನ್ನು ಅನ್ವೇಷಿಸಲು ಯಾವ ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತಿದೆ?
ಚಂದ್ರನ ಮೇಲೆ ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಚಂದ್ರ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಕೇಂದ್ರ ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಕ್ರಮ ಕೈಗೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಅಂಟಾರ್ಕ್ಟಿಕಾದಲ್ಲಿ, ಜೀವನ ನಡೆಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಕೆಲವು ದೇಶಗಳು ಅಲ್ಲಿ ವಸಾಹತುಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿವೆ. ಅಂಟಾರ್ಕ್ಟಿಕಾದಲ್ಲಿ 'ಗಾಳಿ ತುಂಬಬಹುದಾದ ಆವಾಸಸ್ಥಾನಗಳು' (ಟೆಂಟ್-ತರಹದ ರಚನೆಗಳು) ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ, ಅಲ್ಲಿ ಆಮ್ಲಜನಕ ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ನೀರನ್ನು ಬಳಸಿ ಉತ್ಪಾದಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ನೀರು ಲಭ್ಯವಿರುವಂತೆ ಚಂದ್ರನ ಮೇಲೆ ಅದೇ ರೀತಿ ಮಾಡಬಹುದು. ಚಂದ್ರನ ಮಣ್ಣಿನಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ತರಕಾರಿಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಯುವ ಸಾಧ್ಯತೆಗಳನ್ನು ಅನ್ವೇಷಿಸಲು ಅನ್ವೇಷಣೆಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಿವೆ. ಇದಲ್ಲದೆ, ಮಾಧ್ಯಮಗಳ ಮೂಲಕ, ಚಂದ್ರನ ಮೇಲೆ ಸೆಲ್ಯುಲಾರ್ ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್ ನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ನಾಸಾ ನೋಕಿಯಾಗೆ ಒಪ್ಪಂದವನ್ನು ನೀಡಿದೆ ಎಂದು ತಿಳಿದುಬಂದಿದೆ. 

ಈ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳು ಚಂದ್ರನ ಮೇಲೆ ಪರಿಸರ ಕಲುಷಿತಗೊಳಿಸುತ್ತಿವೆಯೇ?
ನಾವು ಪರ್ಯಾಯ ಇಂಧನವನ್ನು ಹೊಂದುವವರೆಗೆ, ಬೇರೆ ಆಯ್ಕೆಗಳಿಲ್ಲ. ನಾವು ಚಂದ್ರನನ್ನು ಮಾಲಿನ್ಯಗೊಳಿಸುವ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತನಾಡುತ್ತಿದ್ದೇವೆ, ಆದರೆ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಇಂಧನಗಳಿಂದ ನಾವು ಸೃಷ್ಟಿಸುತ್ತಿರುವ ಮಾಲಿನ್ಯದ ಪ್ರಮಾಣವು ಯಾವುದೇ ಮಾಲಿನ್ಯಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು. ನಾವು ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ನ್ನು ಇಂಧನವಾಗಿ ಬಳಸಬಹುದೇ ಎಂದು ಅನ್ವೇಷಿಸುತ್ತಿದ್ದೇವೆ. ಈ ‘ಹಸಿರು ಹೈಡ್ರೋಜನ್’ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ದೊಡ್ಡ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದಾಗ, ಅಲ್ಲಿ ನೀರು ಲಭ್ಯವಿರುವುದರಿಂದ ಅದನ್ನು ಚಂದ್ರನ ಮೇಲೆ ಅನ್ವಯಿಸಬಹುದು. ಆಗ ಕಾರ್ಬನ್ ಹೊರಸೂಸುವಿಕೆ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಮಾಲಿನ್ಯಕಾರಕವಲ್ಲದ ಇಂಧನಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲು ನಾವು ಸಂಶೋಧನೆ ಮಾಡುತ್ತಲೇ ಇರಬೇಕು.

ನಮ್ಮದೇ ಆದ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದಾಗ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿದ ಸ್ಥಳದಿಂದ ಇಂದಿನವರೆಗಿನ ರೂಪಾಂತರವನ್ನು ನೀವು ಹೇಗೆ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸುತ್ತೀರಿ?
ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ನಿರಾಕರಣೆಯು ಮೂಲ ಚಿಂತನೆಯ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿ ನಮ್ಮನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು, ಅದು ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿಸಿ ಹೊಸ ಸಂಶೋಧನೆಗೆ ಅವಕಾಶ ಕಲ್ಪಿಸಿತು. ಹೆಚ್ಚಿನದನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲು ನಾವು ಸಂಶೋಧನೆ ಮಾಡುತ್ತಲೇ ಇರುತ್ತೇವೆ.

ಇತರ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಗಣನೀಯವಾಗಿ ಕಡಿಮೆ ವೆಚ್ಚದಲ್ಲಿ ಚಂದ್ರಯಾನ ಮಿಷನ್ ಸಾಧಿಸಲಾಗಿದೆ. ಒಟ್ಟಾರೆ ವೆಚ್ಚ-ಪರಿಣಾಮಕಾರಿತ್ವವನ್ನು ತಿಳಿಯಲು ಯಾವ ತಂತ್ರಗಳನ್ನು ಬಳಸಲಾಗಿದೆ?
ನಾವು ಒಂದರ ಮೇಲೊಂದು ಹಂತವನ್ನು ಹಂತಹಂತವಾಗಿ ನಿರ್ಮಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದ್ದೇವೆ. ತಾಂತ್ರಿಕ ಪ್ರಗತಿಯೊಂದಿಗೆ, ಹಾರ್ಡ್‌ವೇರ್ ನ್ನು ರೂಪಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ನಿರ್ಮಿಸಬಹುದು. ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಈಗಾಗಲೇ ಇರುವ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ ಮಾಡಿದ್ದೇವೆ.. ಇದು ಎಲ್ಲಾ ಉಪಗ್ರಹಗಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ವೆಚ್ಚವನ್ನು ಕಡಿತಗೊಳಿಸಲು ನಮಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡಿತು. ನಾಸಾ ಇತರ ದೇಶಗಳಿಗೆ ನಮ್ಮ ಮಿಷನ್ ಮಾದರಿಯಾಗಿದೆ. 

ಚಂದ್ರನ ಮೇಲೆ ಈ ಹಠಾತ್ ಆಸಕ್ತಿ ಏಕೆ? ಯಾವುದಾದರೂ ಆರ್ಥಿಕ ವಿಷಯಗಳು ಇದರಲ್ಲಿ ಒಳಗೊಂಡಿದೆಯೇ?
ಹೂಡಿಕೆಗಳು ಅಂತಹ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳ ಕಡೆಗೆ ನಿರ್ದೇಶಿಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ ಎಂದು ನಾನು ಭಾವಿಸುತ್ತೇನೆ. ಆರ್ಟೆಮಿಸ್ ಅಪೊಲೊನ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ಸಹ ಸೋಲಿಸಬಹುದು. ಈಗ ಬಹಳ ಎಚ್ಚರಿಕೆಯಿಂದ ಹೆಜ್ಜೆಗಳನ್ನು ಇಡಲಾಗುತ್ತಿದೆ.

ಲ್ಯಾಂಡರ್ ನ್ನು ಮರಳಿ ತರಲು ನಾವು ಏಕೆ ಯೋಚಿಸಲಿಲ್ಲ?
ಲ್ಯಾಂಡರ್ ನ್ನು ಮರಳಿ ತರಲು, ಚಂದ್ರನ ಮೇಲೆ ಉತ್ಪಾದಿಸಬೇಕಾದ ಇನ್ನೂ ಸ್ವಲ್ಪ ಶಕ್ತಿಯ ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ, ನಾವು ಇತರ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳಿಗೆ ಸಮಾನಾಂತರವಾಗಿ ಯೋಚಿಸುತ್ತಿದ್ದೇವೆ. ಮಾನವರಹಿತ ಮತ್ತು ಮಾನವಸಹಿತ ಗಗನ್‌ಯಾನ್ ಮಿಷನ್‌ಗಳ ಮೂಲಕ ಅದನ್ನು ಮಾಡಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಿದ್ದೇವೆ. ಮೂಲತಃ ಚಂದ್ರಯಾನ-1 ನ್ನು ರಿಟರ್ನ್ ಮಿಷನ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಯೋಜಿಸಲಾಗಿತ್ತು, ನಂತರ ಅದನ್ನು ಕೈಬಿಡಲಾಯಿತು. ಚಂದ್ರಯಾನ-2 ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿದ್ದರೆ, ಚಂದ್ರಯಾನ-3 ಮಾದರಿ ರಿಟರ್ನ್ ಮಿಷನ್ ಆಗಬಹುದಿತ್ತು. ಮುಂದಿನ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ ಅದು ಆಗಬೇಕು.

ಚಂದ್ರಯಾನ-2 ವಿಫಲವಾಗಿಲ್ಲ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಜಗತ್ತು ಈಗ ಭಾರತವನ್ನು ಹೇಗೆ ನೋಡುತ್ತಿದೆ?
ಇಬ್ಬರು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಎಂದಿಗೂ ಪರಸ್ಪರ ಒಪ್ಪುವುದಿಲ್ಲ. ಹಾಗೆ ಮಾಡಿದರೆ ವಿಜ್ಞಾನ ಬೆಳೆಯಲಾರದು. ನೀವು ಅದನ್ನು ಹೇಗೆ ನೋಡುತ್ತೀರಿ ಎಂಬುದರ ಮೇಲೆ ಎಲ್ಲವೂ ಅವಲಂಬಿತವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ನೀವು ಶೇಕಡಾ 99 ರಷ್ಟು ಯಶಸ್ಸು ಮತ್ತು ಕೇವಲ 1 ಶೇಕಡಾ ವೈಫಲ್ಯ ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು. ಆದರೆ, ಚಂದ್ರಯಾನ-2 ವೈಫಲ್ಯದ ನಡುವೆಯೂ ನಾವು ಸಾಕಷ್ಟು ಕಲಿತಿದ್ದೇವೆ. ಮುಂದೆ ಹೆಜ್ಜೆ ಇಡಲು ಕಲಿಕೆಯ ಹಂತವಾಗಿತ್ತು. 

ನಾವು ಒಪ್ಪಂದಕ್ಕೆ ಸಹಿ ಹಾಕಿರುವುದರಿಂದ ಆರ್ಟೆಮಿಸ್ ಮಿಷನ್‌ನಲ್ಲಿ ಭಾರತವು ದೊಡ್ಡ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಹಿಸುತ್ತದೆಯೇ?
ಭಾರತವು ಆರ್ಟೆಮಿಸ್ ಮಿಷನ್‌ನಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿ ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತದೆ. ನಾವು ನಮ್ಮ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳನ್ನು ಹೊರಗುತ್ತಿಗೆ ನೀಡುತ್ತಿದ್ದೆವು, ಆದರೆ ಈಗ ಭಾರತವೇ ಸಶಕ್ತವಾಗಿದೆ. ಇತ್ತೀಚಿನ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯಲ್ಲಿನ ನಮ್ಮ ಪ್ರಯತ್ನದಿಂದಾಗಿ ಈಗ ನಮ್ಮನ್ನು ಗಂಭೀರವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ದೇಶಗಳಿಗೆ ಇದೊಂದು ಪಾಠ.

ಚಂದ್ರಯಾನ ಮತ್ತು ಮಂಗಳಯಾನದ ನಂತರ ಮುಂದಿನ ದೊಡ್ಡ ಗುರಿ ಸಾಧನೆ ಯಾವುದು?
ಈಗಿನಿಂದ ಒಂದೆರಡು ವಾರಗಳಲ್ಲಿ, ನಾವು ಆದಿತ್ಯ L-1 ನ್ನು ಉಡಾಯಿಸಲಿದ್ದೇವೆ. XPoSat ಮಿಷನ್ ಎಂಬ ಇನ್ನೊಂದು ಮಿಷನ್ ಹೊಂದಿದ್ದೇವೆ. ಭಾರತೀಯ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವು ಸಾಮಾಜಿಕ ಅಗತ್ಯಗಳ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತವಾಗಿದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ, ಆ ದೃಷ್ಟಿಕೋನದಿಂದ, ಹೆಚ್ಚು ದೂರ ಸಂವೇದಿ ಸಂವಹನ ಮತ್ತು ಮೆಟ್ರೊಲಾಜಿಕಲ್ ನ್ಯಾವಿಗೇಷನ್ ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಬೇಕಾಗಿದೆ. ಪುನರಾವರ್ತಿತ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸುವ ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ಸಹಯೋಗಗಳ ಮೂಲಕ ಈ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳನ್ನು ವಾಣಿಜ್ಯಿಕವಾಗಿ ಮಾಡುವಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಗಮನಹರಿಸಬೇಕು.

ಮುಂದಿನ ದೊಡ್ಡ ಗುರಿ ಯಾವುದು? ಗುರು, ಇತರ ಗ್ರಹಗಳ ಅನ್ವೇಷಣೆಯಿದೆಯೇ?
ನಮ್ಮ ಎಲ್ಲಾ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳು ಜನರ ಅಗತ್ಯಗಳಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕ ಕಲ್ಪಿಸುತ್ತವೆ. ಇಲ್ಲಿ ಎರಡು ಅಂಶಗಳಿವೆ -- ಒಂದು, ಜನರ ಹಣವನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಖರ್ಚು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅದನ್ನು ಮುಕ್ತ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕಾಗಿ ಖರ್ಚು ಮಾಡಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಎರಡನೆಯದು, ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಅನ್ವಯಿಸಬೇಕು. ನಮ್ಮ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚೆಚ್ಚು ಸುಧಾರಿಸುತ್ತಿದ್ದು, ಸಂಶೋಧನೆಯು ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳನ್ನು ಭೂಮಿಗೆ ಮರಳಿ ತರಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಎಂದು ಭಾವಿಸುತ್ತೇನೆ. 

ಈಗ ಚಂದ್ರಯಾನ-3 ಲ್ಯಾಂಡ್ ಆಗಿದೆ, ಮುಂದಿನ ಮುಖ್ಯ ಕೆಲಸ ಯಾವುದು?
MOX ಮತ್ತು ರೋವರ್ ನಡುವಿನ ದ್ವಿಮುಖ ಸಂವಹನ ಮತ್ತು ಉಪಕರಣಗಳ ಸ್ಥಿತಿ. ಲ್ಯಾಂಡ್ ಆದ ಸ್ಥಳವನ್ನು ಕೆಲವು ಮೀಟರ್ ದೂರದಲ್ಲಿ ನೋಡಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತೇವೆ. ಭೌತಿಕ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ನೋಡುತ್ತಿದ್ದೇವೆ. ಆದರೆ ರಾಸಾಯನಿಕ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳು ತೊಂದರೆಗೊಳಗಾಗಬಹುದು. ಅದಕ್ಕಾಗಿಯೇ ರೋವರ್ ಸುತ್ತಲೂ ಹೋಗುತ್ತದೆ, ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಕಳುಹಿಸುತ್ತದೆ.

ಪತನಗೊಂಡ ಚಂದ್ರಯಾನ-2 ಲ್ಯಾಂಡರ್‌ನಿಂದ ಲ್ಯಾಂಡಿಂಗ್ ಪಾಯಿಂಟ್ ಎಷ್ಟು ದೂರದಲ್ಲಿದೆ?
ಇದು ಸುಮಾರು 70-80 ಕಿ.ಮೀ. ಪ್ರದೇಶ ಒಂದೇ. ಲೂನಾರ್ -25 ಸಹ ಸುಮಾರು 120 ಕಿಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿ ಪತನಗೊಂಡಿದೆ. ಇಳಿಯುವ ಸ್ಥಳವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿ ಇಳಿಯುವ ದಿನವು ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅದನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ, ಹೆಚ್ಚು ಕಡಿಮೆ, ವಿಷಯಗಳು ಒಂದೇ ಆಗಿರುತ್ತವೆ.

ಇಸ್ರೋ ಉತ್ತುಂಗದಲ್ಲಿದೆಯೇ? ನಾಯಕತ್ವವು ಮುಂದುವರಿಯುವುದನ್ನು ನೀವು ಹೇಗೆ ನೋಡುತ್ತೀರಿ?
ಚಿಕ್ಕ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿಯೇ ಇಸ್ರೊ ಸಂಸ್ಥೆ ಸೇರಿ ಅಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಅವಕಾಶ ಸಿಕ್ಕಿದ್ದು ನನ್ನ ಅದೃಷ್ಟ ಎಂದು ಭಾವಿಸುತ್ತೇನೆ. ಇದು ಶ್ರೇಷ್ಠತೆಯ ಕೇಂದ್ರದ ದ್ವೀಪವಾಗಿದೆ. ಇಸ್ರೋ ತಂಡ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ರೀತಿ ಅಪ್ರತಿಮವಾಗಿದೆ. ಆರ್ಥಿಕ ಅಂಶಗಳಿಗಾಗಿ ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ ಕೆಲಸದ ವಾತಾವರಣವನ್ನು ಖಾಸಗಿ ಸೆಟಪ್‌ನಲ್ಲಿಯೂ ಮುಂದುವರಿಸಲು ಸಂಸ್ಥೆಯನ್ನು ಖಾಸಗೀಕರಣಗೊಳಿಸುತ್ತಿದ್ದೇವೆ. 

ಇಸ್ರೊದಲ್ಲಿ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳೇ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿದ್ದಾರೆ ಏಕೆ? 
ಹೆಚ್ಚಿನ ಜನರು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳಾಗಲು ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಾಂಸ್ಥಿಕ ಉಪಸ್ಥಿತಿಯು ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಬದಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಉತ್ತರ ಭಾರತದಿಂದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ನೇಮಕಗೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. 

ಎರಡು ದೇಶಗಳು ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಒಪ್ಪಂದಕ್ಕೆ ಬಂದಾಗ, ಕೊಡು-ಕೊಳ್ಳುವಿಕೆಯ ನಿಯಮಗಳು ಯಾವುವು?
ಇದರಲ್ಲಿ ಯಾರೂ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲ ಆದರೆ ಎಲ್ಲರೂ ಗಳಿಸುತ್ತಾರೆ ಎಂಬ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯೇ ಇರುವುದು. ಚಂದ್ರಯಾನ-1 ಯಾವ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ತೋರಿಸಿದೆ ಎಂದರೆ, ನಾವು ಪೇಲೋಡ್‌ಗಳಿಗೆ ಬಿಡುವಿನ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರೆ, ಇತರ ಏಜೆನ್ಸಿಗಳನ್ನು ಸಹಕರಿಸಲು ಬಯಸಿದರೆ ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸಿದರೆ ಅದು ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಪ್ರಯೋಜನವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಹಿಂದೆ ಕಂಪೆನಿಗಳು ಅಮೆರಿಕದಿಂದ ಉಪಕರಣಗಳನ್ನು ಹಣ ಕೊಟ್ಟು ಖರೀದಿಸುತ್ತಿದ್ದವು. ಇಂದು ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಬದಲಾಗಿದೆ. ಅವರಿಗೆ ಅವರ ಸ್ವಂತ ಉಪಕರಣಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸಲು ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟು ಅದನ್ನು ನಿಮಗಾಗಿ ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತೇವೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದೇವೆ. ಇಲ್ಲಿ ಪರಸ್ಪರ ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವಿಕೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಒಂದು ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಕೇಂದ್ರದೊಂದಿಗೆ ಭಾರತವು 24/7 ಡೇಟಾವನ್ನು ಹೊಂದಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಕೇವಲ ಆರು ಗಂಟೆಗಳ ಡೇಟಾ ಲಭ್ಯವಿದೆ. ಚಂದ್ರಯಾನ-1ರಲ್ಲಿ, ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು ಆರು ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ಕೈಬಿಟ್ಟವು ಮತ್ತು ಡೇಟಾವನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಲು ನಮಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡಲು NASA ಮತ್ತು ಯುರೋಪಿಯನ್ ಕೇಂದ್ರಗಳ ನೆರವು ಕೇಳಬೇಕಾಯಿತು. 

ಇಂದು ಆರು ಗಂಟೆಗಳ ಹೊರತಾಗಿ, ನಾವು 24x7 ಡೇಟಾವನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು ಏಕೆಂದರೆ ಅವರ ಉಪಕರಣಗಳು ಸಹ ನಮ್ಮ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿವೆ. ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗೆ ಸಹಭಾಗಿತ್ವದ ಭಾವನೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.