ಯಕ್ಷಗಾನ ಕಲೆಗೆ ಜಾಗತಿಕ ಸ್ಪರ್ಶ ನೀಡಿದ ಬನ್ನಂಜೆ ಸಂಜೀವ ಸುವರ್ಣ!

ಉಡುಪಿ: ಬಡಗು ತಿಟ್ಟು ಯಕ್ಷಗಾನ ಕಲಾವಿದರು ಹಾಗೂ ಶಿಕ್ಷಕರಾಗಿರುವ ಬನ್ನಂಜೆ ಸಂಜೀವ ಸುವರ್ಣ (70) ಅವರು ಸುಮಾರು ನಾಲ್ಕು ದಶಕಗಳಿಂದ ಕರಾವಳಿಯ ಗಂಡು ಮೆಟ್ಟಿನ ಕಲೆ ಯಕ್ಷಗಾನ ಪ್ರದರ್ಶನ, ತರಬೇತಿಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದು, ಕರಾವಳಿ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಅತ್ಯುತ್ಸಾಹ ಮತ್ತು ಸಮರ್ಪಣಾ ಮನೋಭಾವದಿಂದ ಅಚ್ಚಳಿಯದ ಛಾಪು ಮೂಡಿಸುವಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿದ್ದಾರೆ. ವರ್ಷಗಳು ಕಳೆದರೂ ಸಹ, ಅವರ ಆಲೋಚನೆಗಳು ಇನ್ನೂ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಕಲಾ ಪ್ರಕಾರದಲ್ಲಿ ಆಳವಾಗಿ ಬೇರೂರಿದೆ. ದೇಶ, ಹೊರ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿನ ಅವರ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಪರಿಣಿತ ಪ್ರದರ್ಶಕರಾಗಿದ್ದಾರೆ, ಹೀಗಾಗಿ ಕರಾವಳಿಯ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಕಲಾ ಪ್ರಕಾರವನ್ನು ಜೀವಂತವಾಗಿರಿಸಿದ್ದಾರೆ.

ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 9, 1955ರಲ್ಲಿ ಉಡುಪಿಯಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದ ಸುವರ್ಣ ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ ಕಷ್ಟಕರವಾಗಿತ್ತು. ಅವರು ಓದಿರುವುದು ಕೇವಲ 2ನೇ ತರಗತಿ ಅಷ್ಟೇ. ಆದರೆ ಬಾಲ್ಯದಿಂದಲೂ ಅವರು ಯಕ್ಷಗಾನದತ್ತ ಆಕರ್ಷಣೆ ಬೆಳೆಸಿಕೊಂಡರು. 1971ರಲ್ಲಿ ಉಡುಪಿಯ ಎಂಜಿಎಂ ಕಾಲೇಜಿನ ‘ಯಕ್ಷಗಾನ ಕೇಂದ್ರ’ದಲ್ಲಿ ಯಕ್ಷಗಾನ ತರಗತಿಗಳಿಗೆ ಹಣ ಸಂಪಾದಿಸಲು ಹೋಟೆಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಬೇಕಾಗಿ ಬಂದಾಗ ಯಕ್ಷಗಾನ ದಿಗ್ಗಜ ಮಟಪಾಡಿ ವೀರಭದ್ರ ನಾಯ್ಕ ಅವರ ಸಂಪರ್ಕಕ್ಕೆ ಬಂದು 1982ರಲ್ಲಿ ಸಹಾಯಕ ಸಿಬ್ಬಂದಿಯಾಗಿ ಯಕ್ಷಗಾನ ಕೇಂದ್ರಕ್ಕೆ ಸೇರಿದರು ಮತ್ತು ಕಲೆಯ ಕಲಿಕೆಯಲ್ಲಿ ತನ್ನನ್ನು ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡರು.

ಸುವರ್ಣ ಅವರು ಸಹಾಯಕ ಸಿಬ್ಬಂದಿಗೆ ಸೀಮಿತವಾಗಿದ್ದರೂ ಯಕ್ಷಗಾನ ಕಲೆಯನ್ನು ಆಳವಾಗಿ ಕಲಿತು, 2004 ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಯಕ್ಷಗಾನ ಕೇಂದ್ರದ ಪ್ರಾಂಶುಪಾಲರಾದರು. ಹಾರಾಡಿ ನಾರಾಯಣ ಗಾಣಿಗ, ಹಾರಾಡಿ ಮಹಾಬಲ, ಚೇರ್ಕಾಡಿ ಮಾಧವ ನಾಯ್ಕ್ ಮತ್ತು ಬಿರ್ತಿ ಬಾಲಕೃಷ್ಣ ಅವರಿಂದ ಕಲಿಯುವ ಸೌಭಾಗ್ಯ ಸಿಕ್ಕಿತ್ತು ಎಂದು ಸುವರ್ಣ ಅವರು ಸ್ಮರಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಅವರು ಹಿಂದೂ ಮಹಾಕಾವ್ಯಗಳಿಂದ ಬಭ್ರುವಾಹನ, ಅಭಿಮನ್ಯು ಮತ್ತು ಶೂರ್ಪನಖಿ ಪಾತ್ರವನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ.

1982 ರಲ್ಲಿ ಕೋಟ ಶಿವರಾಮ ಕಾರಂತರ ಯಕ್ಷರಂಗಕ್ಕೆ ಸೇರುವ ಮೂಲಕ ಅವರ ಸಾವಿನವರೆಗೂ ಅವರೊಂದಿಗೆ ತಮ್ಮ ಒಡನಾಟವನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿದರು. ಗುಂಡಿಬೈಲು ನಾರಾಯಣ ಶೆಟ್ಟಿ, ಮೆಟ್ಕಲ್ ಕೃಷ್ಣಯ್ಯ ಶೆಟ್ಟಿ ಮತ್ತು ಮಾರ್ಗೋಳಿ ಗೋವಿಂದ ಸೇರೇಗಾರ್ ಅವರಿಂದ ಯಕ್ಷಗಾನ ಕಲೆಯ ಸೂಕ್ಷ್ಮತೆ ಮತ್ತು ಸೂಕ್ಷ್ಮ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ಕಲಿತಿದ್ದಾರೆ.

1978 ರಲ್ಲಿ ಅವರು ದೆಹಲಿಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ನಾಟಕ ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಬಿವಿ ಕಾರಂತ್ ನಿರ್ದೇಶನದ ನಾಟಕಕ್ಕೆ ಸಹಾಯಕರಾಗಿ ಹೋಗಿದ್ದರು. ಬಿ.ವಿ. ಕಾರಂತರೊಂದಿಗೆ ಕಳೆದ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ತಲ್ಲೀನಗೊಳಿಸುವ ನಾಟಕ ತರಬೇತಿಯ ಮೂಲಕ ನನ್ನ ಕಲಾತ್ಮಕ ಪರಿಧಿಯನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು. ಅದು ನನ್ನ ಜೀವನವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಿತು ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳಿದರು. ತಮ್ಮ ಬಹುಮುಖ ಪ್ರತಿಭೆಯನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿದ ಸುವರ್ಣ ಅವರು ನವದೆಹಲಿಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ನಾಟಕ ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಬಿ.ವಿ.ಕಾರಂತ್ ನಿರ್ದೇಶನದ ‘ಮ್ಯಾಕ್ ಬೆತ್’ ನಾಟಕಕ್ಕೆ ನೃತ್ಯ ನಿರ್ದೇಶನಕ್ಕೆ ಮುಂದಾದರು. ಈ ಸಹಯೋಗ ನಾಟಕ ನಿರ್ಮಾಣಗಳೊಂದಿಗೆ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ನೃತ್ಯದ ಅವರ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿತು.

ಕಲೆಯನ್ನು ಜಗತ್ತಿಗೆ ಕೊಂಡೊಯ್ಯಿರಿ: ಜ್ಞಾನಪೀಠ ಪುರಸ್ಕೃತ ಕೋಟ ಶಿವರಾಮ ಕಾರಂತರಿಂದ ತರಬೇತಿ ಪಡೆದ ಅವರು ಜ್ಞಾನದ ಭಂಡಾರವಾಗಿದ್ದು, ಕಲಾ ಪ್ರಕಾರವನ್ನು ಮೆಚ್ಚಿದ ಯುವ ಕಲಾವಿದರಿಗೆ ತಮ್ಮ ಕಲೆಯನ್ನು ಹಸ್ತಾಂತರಿಸಿದ್ದಾರೆ. 52 ದೇಶಗಳಿಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ, ಕಲೆಗೆ ಜಾಗತಿಕ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವನ್ನು ಸೇರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಸುವರ್ಣ ಅವರು ಜರ್ಮನಿಯಿಂದ ಹಿಡಿದು ರಷ್ಯಾ, ಹಂಗೇರಿ, ಬಲ್ಗೇರಿಯಾ, ಈಜಿಪ್ಟ್, ಲ್ಯಾಟಿನ್ ಅಮೇರಿಕಾ ಮತ್ತು ಫ್ರಾನ್ಸ್‌ಗೆ ಪ್ರಯಾಣಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅವರ ಶೈಲಿಯು ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಯುತ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಗಳು, ನಿಖರವಾದ ಹೆಜ್ಜೆ ಮತ್ತು ಪುರಾಣಗಳ ತೀವ್ರ ಗ್ರಹಿಕೆಯಿಂದ ನಿರೂಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಸಮರ್ಪಣೆ ಮನೋಭಾವ ಹಾಗೂ ಬೋಧನೆಯೊಂದಿಗೆ ಯಕ್ಷಗಾನದ ಇತರ ಶಿಕ್ಷಕರಿಗಿಂತ ಅವರು ಭಿನ್ನವಾಗಿದ್ದಾರೆ.

ಸುವರ್ಣ ಅವರು ಯಕ್ಷಗಾನ ಕೇಂದ್ರದ ಪ್ರಾಂಶುಪಾಲರಾಗಿ ಸೇವೆ ಮುಂದುವರಿಸಿದ್ದರಿಂದ ಮಣಿಪಾಲದ ಹಲವು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ, ಹಿರಿಯ ನಾಗರಿಕರಿಗೆ, ವೈದ್ಯರಿಗೆ ಯಕ್ಷಗಾನ ಕಲಿಸಿದ್ದಾರೆ. 2022 ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ತಮ್ಮದೇ ಆದ ‘ಯಕ್ಷ ಸಂಜೀವ ಯಕ್ಷಗಾನ ಕೇಂದ್ರ’ವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುವ ಮೂಲಕ ಪ್ರಾಚೀನ ಕಲೆಗೆ ತಮ್ಮ ಸಮರ್ಪಣೆಯನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿದರು. ಸುವರ್ಣ ಅವರು ಬಡಗು ತಿಟ್ಟು ಯಕ್ಷಗಾನದಲ್ಲಿ ಪರಿಣತಿ ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. 2000ನೇ ಇಸವಿಯಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ವಿನಿಮಯ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಕ್ಕೆ ಮಂಗಳೂರಿಗೆ ಬಂದಿದ್ದ ಜರ್ಮನಿಯ ಕತ್ರಿನ್ ಬೈಂಡರ್‌ಗೆ ಸಮಕಾಲೀನ ಯಕ್ಷಗಾನದಲ್ಲಿ ಪಿಎಚ್‌ಡಿ ಪ್ರಬಂಧವನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಲು ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ.

ಇದಲ್ಲದೆ, ಸುವರ್ಣ ಅವರು ಮಾನಸಿಕ ಅಸ್ವಸ್ಥ ಮಕ್ಕಳಿಗೂ ಯಕ್ಷಗಾನ ಕಲೆಯನ್ನು ಕಲಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಪ್ರಸ್ತುತ ದೆಹಲಿ, ವಾರಣಾಸಿ ಮತ್ತು ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿರುವ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ನಾಟಕ ಶಾಲೆ ಹಾಗೂ ವಿವಿಧ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತ ನಾಟಕ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಇದಲ್ಲದೇ ಯಕ್ಷಗಾನ ಕಲಿಕೆಯ ಜೊತೆಗೆ ಹಲವಾರು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಶಿಕ್ಷಣ ಮುಂದುವರಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಸುವರ್ಣ ಅವರ ಪತ್ನಿ ವೇದಾ ಅವರು ತಮ್ಮ ಪತಿಯ ಸಮರ್ಪಣೆಗೆ ಪ್ರತಿ ಯಶಸ್ಸಿಗೆ ಕಾರಣರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಸುವರ್ಣ ಅವರು ತಮ್ಮ ಪತ್ನಿಯ ತ್ಯಾಗ ಅವರ ಸಾಧನೆಗೆ ಅಡಿಪಾಯ ಎಂದು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುತ್ತಾರೆ.