ಯುನೆಸ್ಕೊ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಕರ್ನಾಟಕದ ಕೇವಲ 6 ತಾಣ: ಹಲವು ಪಾರಂಪರಿಕ ಸ್ಥಳಗಳು ವಿನಾಶದ ಅಂಚಿನಲ್ಲಿ!

ಬೆಂಗಳೂರು: ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಥೆಯ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ, ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಸಂಘಟನೆ(ಯುನೆಸ್ಕೊ) ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಿರುವ 38 ವಿಶ್ವ ಪಾರಂಪರಿಕ ತಾಣಗಳ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಕರ್ನಾಟಕದ 6 ತಾಣಗಳಾದ ಹಂಪಿ, ಪಟ್ಟದಕಲ್ಲು, ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳು, ಬೇಲೂರು-ಹಳೇಬೀಡಿನ ಹೊಯ್ಸಳ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳು, ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣ, ಬೀದರ್, ವಿಜಯಪುರ ಮತ್ತು ಕಲಬುರಗಿಯ ಡೆಕ್ಕನ್ ಸುಲ್ತಾನರ ಕಾಲದ ಸ್ಮಾರಕಗಳು ಮತ್ತು ಕೋಟೆಗಳು ಸೇರಿವೆ.

ದುಃಖಕರ ಸಂಗತಿಯೆಂದರೆ, ಕರ್ನಾಟಕವು ನೂರಾರು ಪಾರಂಪರಿಕ ಸ್ಥಳಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರೂ, ಕಳಪೆ ನಿರ್ವಹಣೆ, ನಿರಾಸಕ್ತಿ ವರ್ತನೆ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ಇಚ್ಛಾಶಕ್ತಿಯ ಕೊರತೆಯಿಂದ ಅವುಗಳ ನಿರ್ವಹಣೆ, ಸಂರಕ್ಷಣೆ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುತ್ತದೆ. ರಾಜ್ಯ ರಾಜಧಾನಿ ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಪಾರಂಪರಿಕ ತಾಣಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ ಬೇರೆ ಜಿಲ್ಲೆಗಳ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯೂ ಹೀಗಿದೆ.

1986 ರಲ್ಲಿ, ಕರ್ನಾಟಕ ಹೆರಿಟೇಜ್ ಸೊಸೈಟಿಯನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿದ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕ ಪ್ರೊ.ಕೆ.ಎನ್. ಅಯ್ಯಂಗಾರ್ ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿ 800 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಪಾರಂಪರಿಕ ರಚನೆಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಇಂದು, ಕೇವಲ 49 ಭಾರತೀಯ ಕಲೆ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪರಂಪರೆಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಟ್ರಸ್ಟ್ (INTACH) ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಇವೆ ಎಂದು ಇತಿಹಾಸಕಾರ ಸುರೇಶ್ ಮೂನ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.

ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿ ಐಟಿ-ಸಂಬಂಧಿತ ರಿಯಲ್ ಎಸ್ಟೇಟ್ ನ್ನು ಇದಕ್ಕೆ ದೂಷಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. 1976ರಲ್ಲಿ ರಚನೆಯಾದ ಬೆಂಗಳೂರು ನಗರ ಕಲಾ ಆಯೋಗ (BUAC), ಪ್ರೊಫೆಸರ್ ಅಯ್ಯಂಗಾರ್ ಅವರ ವರದಿಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಒಂದು ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿತು, ಪಾರಂಪರಿಕ ರಚನೆಗಳ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ವಿವರವನ್ನು ದಾಖಲಿಸಿತು. ಅದರ ಉಚ್ಛ್ರಾಯ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ, BUAC ನ ನಿರಾಕ್ಷೇಪಣಾ ಪ್ರಮಾಣಪತ್ರವು ರಚನೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು ಅಗತ್ಯವಾಗಿತ್ತು. ಆಯೋಗವು ಪಾರಂಪರಿಕ ಕಟ್ಟಡಗಳನ್ನು ಹಾಗೇ ಇರಿಸುವಲ್ಲಿ ನಿಯಂತ್ರಣ ಪ್ರಾಧಿಕಾರವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿತು. ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ ಸುರೇಶ್ ಮೂನ.

2000ದಲ್ಲಿ, ಎಸ್‌ಎಂ ಕೃಷ್ಣ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದಾಗ (1999-2004), ಪಾರಂಪರಿಕ ಸರ್ಕಾರಿ ಮುದ್ರಣಾಲಯವನ್ನು ನೆಲಸಮಗೊಳಿಸುವ ಮೂಲಕ ವಿಕಾಸ ಸೌಧವನ್ನು ವಿಧಾನಸೌಧದ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಲಾಯಿತು. BUAC ಸರ್ಕಾರಿ ಮುದ್ರಣಾಲಯವನ್ನು ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯವನ್ನಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಲು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಲಾಯಿತು, ಹಲವರು ಅದನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಿದರು.

2001 ರಲ್ಲಿ, ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರವು BUAC ಅನ್ನು ರದ್ದುಗೊಳಿಸಿತು, ಸರ್ಕಾರಿ ಮುದ್ರಣಾಲಯವನ್ನು ಕೆಡವಿ ವಿಕಾಸ ಸೌಧವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು. 1982 ರಲ್ಲಿ, ಪರಂಪರೆಯ ಅತ್ತಾರ ಕಛೇರಿ (ಕರ್ನಾಟಕ ಹೈಕೋರ್ಟ್ ಕಟ್ಟಡ) ವನ್ನು ಕೆಡವಿ ಹಾಕುವ ಪ್ರಸ್ತಾಪವನ್ನು ಸ್ಥಗಿತಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು, ಹೈಕೋರ್ಟ್ ಅನೆಕ್ಸ್ ಕಟ್ಟಡವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು ಆದೇಶಿಸಿದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ರಚನೆಯನ್ನು ಹಾಗೇ ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು.

ಮೈಸೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ: ಮೈಸೂರು ನಗರವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ 200 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಪಾರಂಪರಿಕ ತಾಣಗಳನ್ನು ಮೈಸೂರು ಜಿಲ್ಲೆ ಹೊಂದಿದೆ, ಇದರಲ್ಲಿ ಆರು ಅರಮನೆಗಳು ಸೇರಿವೆ, ಇದು ವರ್ಷಪೂರ್ತಿ ಲಕ್ಷಾಂತರ ಪ್ರವಾಸಿಗರನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತದೆ. ನಗರವು 'ಹೆರಿಟೇಜ್ ಸಿಟಿ'ಯ ಹಣೆಪಟ್ಟಿ ಗಳಿಸಿದ್ದರೆ, ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ನಿರ್ಲಕ್ಷ್ಯದಿಂದಾಗಿ ಹಲವಾರು ಕಟ್ಟಡಗಳು ಶಿಥಿಲಾವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿವೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಲ್ಯಾನ್ಸ್‌ಡೌನ್ ಕಟ್ಟಡ ಸಂಪೂರ್ಣ ಕುಸಿತದ ಅಂಚಿನಲ್ಲಿದೆ. ಎರಡು ದಿನಗಳ ಹಿಂದೆಯಷ್ಟೇ ಸಿಎಂ ಬಸವರಾಜ ಬೊಮ್ಮಾಯಿ ಲ್ಯಾನ್ಸ್ ಡೌನ್ ಕಟ್ಟಡ ಮತ್ತು ದೇವರಾಜ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯನ್ನು ಪುನರ್ ನಿರ್ಮಿಸಲು ಸರ್ಕಾರ ಬದ್ಧವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದರು. ಅಂತೆಯೇ, 2019 ರಲ್ಲಿ, ಶತಮಾನದಷ್ಟು ಹಳೆಯದಾದ ಅಗ್ನಿಶಾಮಕ ದಳದ ರಚನೆಯ ಮುಂಭಾಗದ ಭಾಗವು ಕುಸಿದಿದೆ, ಆದರೆ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಇನ್ನೂ ಪುನರ್ ನಿರ್ಮಾಣ ಕಾರ್ಯ ಆರಂಭಿಸಿಲ್ಲ.

ಬೆಳಗಾವಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಪಾರಂಪರಿಕ ತಾಣಗಳಿಗೆ ಬೇಕಿದೆ ಕಾಯಕಲ್ಪ: ಬೆಳಗಾವಿ ಜಿಲ್ಲೆಯು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯ 36 ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಪಾರಂಪರಿಕ ರಚನೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು ನೂರಾರು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪ್ರಮುಖ ತಾಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ದೇವಾಲಯದ ಅವಶೇಷಗಳು, ಅರಮನೆಗಳು, ಐತಿಹಾಸಿಕ ಬೆಳಗಾವಿ ಕೋಟೆಯಂತಹ ಕೋಟೆಗಳು - ರಟ್ಟರು, ವಿಜಯನಗರ, ಆದಿಲ್ಶಾಹಿ, ಮರಾಠರು, ಮೊಘಲರು, ಪೇಶ್ವೆಗಳು ಮತ್ತು ಬ್ರಿಟಿಷರು ಸೇರಿದಂತೆ ಕನಿಷ್ಠ 10 ಆಡಳಿತಗಾರರು ಇಲ್ಲಿ ಆಡಳಿತ ನಡೆಸಿದ್ದಾರೆ.

ಕೋಟೆಯ ಗೋಡೆಗಳು ಶಿಥಿಲಾವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿವೆ. ಈ ಕೋಟೆಯು ಬೆಳಗಾವಿ ಕಂಟೋನ್ಮೆಂಟ್ ಬೋರ್ಡ್ ಮಿತಿಯಲ್ಲಿದೆ, ಮಹರ್ ರೆಜಿಮೆಂಟ್ ಬೆಟಾಲಿಯನ್ ಕಚೇರಿಯು ಒಳಗೆ ಇದೆ. 12 ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಿದ ಪ್ರಾಚೀನ ಕಮಲ ಬಸದಿ ಮತ್ತು ಸಫಾ ಮಸೀದಿ ಕೂಡ ಕೋಟೆಯ ಒಳಗೆ ಇದೆ. ಆರಂಭದಲ್ಲಿ, ಬೆಳಗಾವಿ ಸ್ಮಾರ್ಟ್ ಸಿಟಿ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ಬೆಳಗಾವಿ ಕೋಟೆಯನ್ನು ಮತ್ತು ಅದರ ಕಂದಕವನ್ನು ಪ್ರವಾಸಿ ತಾಣವಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸುವ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ರೂಪಿಸಿತು. ಆದರೆ ರಕ್ಷಣಾ ಸಚಿವಾಲಯದ ಅಸಹಕಾರ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ಇಚ್ಛಾಶಕ್ತಿಯ ಕೊರತೆಯಿಂದಾಗಿ, ಯೋಜನೆಯು ಇನ್ನೂ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗಲಿಲ್ಲ. ಕೋಟೆಯನ್ನು ಪುನಃಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಸರ್ಕಾರವು ಬಜೆಟ್ ನಲ್ಲಿ 1 ಕೋಟಿ ರೂಪಾಯಿ ನೀಡಿದೆ.

ಮಡಿಕೇರಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಪಾರಂಪರಿಕ ಸ್ಥಳಗಳ ಸ್ಥಿತಿ ಶೋಚನೀಯ: 17 ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಿದ ಮಡಿಕೇರಿ ಕೋಟೆ ಮತ್ತು ನಲಕನಾಡು ಅರಮನೆ ಕೊಡಗು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಪ್ರಮುಖ ಪರಂಪರೆಯ ತಾಣಗಳಾಗಿವೆ, ಇದು ಅದರ ಆಡಳಿತಗಾರರ ಕಥೆಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಎರಡೂ ತಾಣಗಳ ನಿರ್ವಹಣೆಯ ಕೊರತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ ಮತ್ತು ಕರುಣಾಜನಕ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿವೆ. 2017 ರಲ್ಲಿ, ಸೋಮವಾರಪೇಟೆಯ ನಿವಾಸಿಯಾದ ವಿರೂಪಾಕ್ಷಯ್ಯ 1924 ರಿಂದ ಜಿಲ್ಲಾಡಳಿತ ಕಚೇರಿಗಳನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿರುವ ಮಡಿಕೇರಿ ಕೋಟೆಯನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸುವಂತೆ ಕೋರಿ ಪಿಐಎಲ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಹೈಕೋರ್ಟ್‌ಗೆ ಹೋದರು.

ಕಚೇರಿಗಳನ್ನು ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಲು ಆದೇಶಿಸಲಾಯಿತು, ಆದರೆ ಕೋಟೆಗೆ ಬಹಳಷ್ಟು ಹಾನಿಯಾಗಿದ್ದು, ಪುನಃಸ್ಥಾಪನೆಗಾಗಿ 8.20 ಕೋಟಿ ರೂಪಾಯಿ ಮಂಜೂರಾತಿಯೊಂದಿಗೆ ಎಎಸ್ಐಗೆ ಹಸ್ತಾಂತರಿಸಲಾಯಿತು, ಆದರೆ ಪ್ರಕರಣವು ಹೈಕೋರ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿರುವುದರಿಂದ ಕೆಲಸ ನಡೆಯುತ್ತಿಲ್ಲ. ರಾಜರ ಅಡಗುತಾಣವಾದ ನಾಪೋಕ್ಲುವಿನಲ್ಲಿರುವ ನಲಕನಾಡ್ ಅರಮನೆಯು ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಚಿತ್ರೀಕರಣದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಹಾನಿಗೊಳಗಾಯಿತು. ಕಳೆದ ಮೂರು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಭಾರೀ ಮಳೆಯಿಂದಾಗಿ ಈ ತಾಣವು ಹಾನಿಗೊಳಗಾಯಿತು. 

ಉಡುಪಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಪಾರಂಪರಿಕ ತಾಣಗಳು ನಿರ್ಲಕ್ಷ್ಯದಲ್ಲಿ: ಉಡುಪಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಕಾರ್ಕಳದಲ್ಲಿ ಚತುರ್ಮುಖ ಬಸದಿ ಮತ್ತು ಬ್ರಹ್ಮಾವರ ಸಮೀಪದ ಬಾರ್ಕೂರಿನ ಕತ್ತಲೆ ಬಸದಿ ಹೊರತುಪಡಿಸಿ, ಅನೇಕ ಪುರಾತತ್ತ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರದ ಸ್ಥಳಗಳನ್ನು ಎಎಸ್‌ಐ ಸಂರಕ್ಷಿಸಿಲ್ಲ. ಶಿರ್ವದ ಎಂಎಸ್‌ಆರ್‌ಎಸ್ ಕಾಲೇಜಿನ ಪುರಾತನ ಇತಿಹಾಸ ಮತ್ತು ಪುರಾತತ್ವ ವಿಭಾಗದ ಸಹ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕ ಪ್ರೊ ಟಿ ಮುರುಗೇಶಿ, ಬ್ರಹ್ಮಾವರ ಸಮೀಪದ ಗಾವಲಿಯಲ್ಲಿರುವ ಮೂರು ರಾಕ್ ಆರ್ಟ್ ಸೈಟ್‌ಗಳು, ಬೈಂದೂರು ಬಳಿಯ ಅವಲಕ್ಕಿಪಾಡೆ ಮತ್ತು ಬೈಂದೂರಿನ ಬುದ್ಧನ ಜೆಡ್ಡು ಅಸುರಕ್ಷಿತ ತಾಣಗಳಾಗಿದ್ದು, ಎಎಸ್‌ಐ 'ಸಂರಕ್ಷಿತ ತಾಣಗಳು' ಎಂದು ಅವುಗಳನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸಬೇಕು ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ.

ಹಾಸನದಲ್ಲಿ, ಎಎಸ್‌ಐ ಮತ್ತು ಮುಜರಾಯಿ ಇಲಾಖೆಯು ನಿಧಿ ಕೊರತೆಯಿಂದ ನಿರ್ಲಕ್ಷ್ಯಕ್ಕೊಳಪಟ್ಟಿವೆ. ಪ್ರವಾಸಿಗರಿಗೆ ಮೂಲ ಸೌಕರ್ಯಗಳನ್ನು ಕೋರಿ, ದೇವಾಲಯ ಸಮಿತಿಯ ಪ್ರಸ್ತಾಪಗಳನ್ನು ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ನಿರ್ಲಕ್ಷಿಸಿದರು. ಹಾಸನವು ಹೊಯ್ಸಳ ರಾಜವಂಶದ ಸ್ಮಾರಕಗಳಿಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ, ಬೇಲೂರಿನ ಚನ್ನಕೇಶವ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಹಳೇಬೀಡಿನ ಹೊಯ್ಸಳೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಮತ್ತು ಶ್ರವಣಬೆಳಗೊಳದ ಬಾಹುಬಲಿಯ 57 ಅಡಿ ಏಕಶಿಲೆಗಳು ಹಾಸನದಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಪಾರಂಪರಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಾಗಿವೆ.

ಆದರೆ ನಿರ್ವಹಣೆ ಮತ್ತು ಮೂಲ ಸೌಕರ್ಯಗಳ ಕೊರತೆಯನ್ನು ದೊಡ್ಡಗದ್ದವಲ್ಲಿ ಲಕ್ಷ್ಮೀನರಸಿಂಹ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಅರಸೀಕೆರೆ ಪಟ್ಟಣದ ಶಿವ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಚನ್ನರಾಯಪಟ್ಟಣದ ಲಕ್ಷ್ಮೀ ಜನಾರ್ಧನ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಕೊಂಡರಾಜಿಯಲ್ಲಿರುವ ಮೊಸಳೆಹೊಸಹಳ್ಳಿ ಮತ್ತು ಮುದಿಗೆರೆ ಮತ್ತು ಜಯನಗರದಲ್ಲಿ ಜೈನ ಜಿಲ್ಲೆ ಶ್ರವಣಬೆಳಗೊಳದಲ್ಲಿರುವ ಚಂದ್ರಗಿರಿ ಬೆಟ್ಟಗಳು, ಜೈನ ಬಸದಿಗಳು, ಹಳೇಬೀಡಿನ ಶಾಂತಾಲೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ ಮತ್ತು ಸಕಲೇಶಪುರದ ಮಂಜರಾಬಾದ್ ಕೋಟೆ ಎದುರಿಸುತ್ತಿವೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಪ್ರವಾಸಿಗರ ಬರುವಿಕೆ ಸಂಖ್ಯೆ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತಿದೆ.