LPG ಆಮದು: ಭಾರತ-ಅಮೆರಿಕ ಒಪ್ಪಂದ ತೈಲ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ದುಬಾರಿ; ಗ್ರಾಹಕರ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮ? ತಜ್ಞರು ಹೇಳಿದ್ದೇನು?

ಮುಂಬೈ: ಅಮೆರಿಕದಿಂದ ಎಲ್‌ಪಿಜಿ ಆಮದು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವುದು ತೈಲ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಕಂಪನಿಗಳಿಗೆ ದುಬಾರಿಯಾಗಬಹುದು ಎಂದು ತಜ್ಞರು ಆತಂಕ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ್ದಾರೆ.

ಭಾರತ-ಅಮೆರಿಕದ ನಡುವೆ ವ್ಯಾಪಾರ ಒಪ್ಪಂದ ಅಂತಿಮ ಹಂತಕ್ಕೆ ತಲುಪಿರುವ ನಡುವೆಯೇ, ಅಮೆರಿಕದಿಂದ ವಾರ್ಷಿಕ 2.2 ದಶಲಕ್ಷ ಟನ್ ಅಡುಗೆ ಅನಿಲ (ಎಲ್ ಪಿಜಿ) ಆಮದುಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಒಪ್ಪಂದಕ್ಕೆ ಭಾರತ ಸಹಿ ಹಾಕಿದೆ.

ಒಪ್ಪಂದದ ಪ್ರಕಾರ ಭಾರತದ ಸರಕಾರಿ ಸ್ವಾಮ್ಯದ ತೈಲ ಕಂಪನಿಗಳು 2026ರ ಜನವರಿಯಿಂದ ಅಮೆರಿಕದ ಕರಾವಳಿಯಿಂದ ವರ್ಷಕ್ಕೆ ಸುಮಾರು 2.2 ದಶಲಕ್ಷ ಟನ್ ಎಲ್ ಪಿಜಿ ಆಮದು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲಿವೆ. ಉಭಯ ದೇಶಗಳ ನಡುವೆ ಇಂತಹ ಮೊದಲ ಒಡಂಬಡಿಕೆ ಇದಾಗಿದೆ.

ಜಾಗತಿಕ ಅನಿಶ್ಚಿತತೆ ನಡುವೆ ಭಾರತದ ಇಂಧನ ಭದ್ರತೆ ಹಾಗೂ ಬೆಲೆ ಸ್ಥಿರತೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವಲ್ಲಿಇದೊಂದು ಮಹತ್ವದ ಹೆಜ್ಜೆ ಎಂದು ಕೇಂದ್ರ ಪೆಟ್ರೋಲಿಯಂ ಮತ್ತು ನೈಸರ್ಗಿಕ ಅನಿಲ ಖಾತೆ ಸಚಿವ ಹರ್ದೀಪ್ ಸಿಂಗ್ ಪುರಿ ಈ ಹಿಂದೆ ಹೇಳಿದ್ದರು.

ಈ ವರ್ಷದ ಫೆಬ್ರವರಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಧಾನಿ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ, ಅಮೆರಿಕದ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಡೊನಾಲ್ಡ್ ಟ್ರಂಪ್ ಅವರನ್ನು ಭೇಟಿ ಮಾಡಿದ್ದರು. ಆಗ ಮೋದಿ ‘‘ಭಾರತಕ್ಕೆ ತೈಲ ಮತ್ತು ಅನಿಲವನ್ನು ಅಮೆರಿಕ ಪೊರೈಸಲಿದೆ. ಇದು ವ್ಯಾಪಾರ ವಹಿವಾಟಿನ ಕೊರತೆಯನ್ನು ತುಂಬಲಿದೆ,’’ ಎಂದಿದ್ದರು.

ದುಬಾರಿಯಾಗುತ್ತಾ LPG ದರ?

ಅಮೆರಿಕದೊಂದಿಗೆ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿರುವ ದೀರ್ಘಾವಧಿಯ ಎಲ್‌ಪಿಜಿ ಖರೀದಿ ಒಪ್ಪಂದವು ಸೋರ್ಸಿಂಗ್ ಅಥವಾ ಪೂರೈಕೆದಾರರ ವೈವಿಧ್ಯೀಕರಣದ ದೃಷ್ಟಿಕೋನದಿಂದ ಸಕಾರಾತ್ಮಕ ಕ್ರಮವಾಗಿದ್ದರೂ, ದೀರ್ಘ ಅಂತರ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚಿನ ಸರಕು ಸಾಗಣೆ ವೆಚ್ಚಗಳು ತೈಲ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಕಂಪನಿಗಳಿಗೆ ಅಲ್ಪಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ವಲ್ಪ ದುಬಾರಿಯಾಗಬಹುದು ಎನ್ನಲಾಗಿದೆ.

ದ್ರವೀಕೃತ ಪೆಟ್ರೋಲಿಯಂ ಅನಿಲ (ಎಲ್‌ಪಿಜಿ) ಆಮದುಗಳ ಮೇಲೆ ದೇಶವು ಹೆಚ್ಚು ಅವಲಂಬಿತವಾಗಿದ್ದು, ದೇಶೀಯ ಉತ್ಪಾದನಾ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ಸ್ಥಿರ ಹೊರತಾಗಿಯೂ, ಒಳಮುಖ ಸಾಗಣೆಗಳು ಬೇಡಿಕೆಯ 55-60% ರಷ್ಟು ಪೂರೈಸುತ್ತವೆ. ಎಲ್‌ಪಿಜಿಗೆ ಆಮದು ಅವಲಂಬನೆಯು 2017 ರ ಆರ್ಥಿಕ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ 51% ರಿಂದ 2025 ರ ಆರ್ಥಿಕ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ 66% ಕ್ಕೆ ಏರಿದೆ ಎಂದು ಕ್ರಿಸಿಲ್ ವರದಿ ತಿಳಿಸಿದೆ.

ಅಮೆರಿಕದಿಂದ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಎಲ್ ಪಿಜಿ

"ಇತ್ತೀಚಿನ ಭಾರತ-ಅಮೆರಿಕ ಒಪ್ಪಂದವು, ವಾರ್ಷಿಕ 2.2 ಮಿಲಿಯನ್ ಟನ್ LPG ಆಮದು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವುದನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಇದು ಪೂರೈಕೆದಾರರ ವೈವಿಧ್ಯೀಕರಣದಲ್ಲಿ ಗಮನಾರ್ಹ ಬದಲಾವಣೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಮಧ್ಯಪ್ರಾಚ್ಯ ಉತ್ಪಾದಕರ ಮೇಲಿನ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಅವಲಂಬನೆಯನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಒಪ್ಪಂದದ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರದ ಅನುಕೂಲಗಳು ಗಣನೀಯವಾಗಿದ್ದರೂ, ಸರಕು ಸಾಗಣೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಭೂ ವೆಚ್ಚದ ಸೂಕ್ಷ್ಮತೆಗಳು ಅಲ್ಪಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ತೈಲ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಕಂಪನಿಗಳ ಆರ್ಥಿಕತೆಯನ್ನು ರೂಪಿಸಬಹುದು" ಎಂದು ಕ್ರಿಸಿಲ್ ರೇಟಿಂಗ್ಸ್ ತನ್ನ ಟಿಪ್ಪಣಿಯಲ್ಲಿ ತಿಳಿಸಿದೆ.

ಆದಾಗ್ಯೂ, ಮೂಲ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯ ಹೆಚ್ಚಿನ ಭಾಗವು ಈಗ ಅಮೆರಿಕಗೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಗೊಳ್ಳುತ್ತಿರುವುದರಿಂದ, ಇದು ಸಾಂದ್ರತೆಯ ಅಪಾಯಗಳನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಆಮದು ಬುಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಆಪ್ಟಿಮೈಸೇಶನ್‌ಗೆ ಅವಕಾಶವನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸುತ್ತದೆ. ಸೋರ್ಸಿಂಗ್ ಮಿಶ್ರಣವು ವಿಸ್ತರಿಸಿದಂತೆ, ವಿತರಿಸಲಾದ ವೆಚ್ಚಗಳು ಮಾರ್ಗಗಳು ಮತ್ತು ಮೂಲ ಬಿಂದುಗಳಲ್ಲಿ ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿ ಬದಲಾಗಬಹುದು. ಮಧ್ಯಪ್ರಾಚ್ಯ ಸರಕುಗಳು ಸೌದಿ ಒಪ್ಪಂದದ ಬೆಲೆ ಮಾನದಂಡವನ್ನು ಮತ್ತು US-ಸಂಬಂಧಿತ ಸರಬರಾಜುಗಳನ್ನು ಮಾಂಟ್-ಬೆಲ್ವಿಯು ಆಧಾರಿತ ಬೆಲೆಯನ್ನು ಅನುಸರಿಸುತ್ತವೆ. ಅಲ್ಲಿ ಸರಕು ಸಾಗಣೆ ಪ್ರಮಾಣಾನುಗುಣವಾಗಿ ದೊಡ್ಡ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಹಿಸುತ್ತದೆ.

LPGಯ ಸೌದಿ ಒಪ್ಪಂದದ ಬೆಲೆ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತಿದೆ. ಜಾಗತಿಕ ಬೇಡಿಕೆ ಕುಸಿಯುತ್ತಿರುವುದರಿಂದ ಆಗಸ್ಟ್ 2023 ರಿಂದ ಅದರ ಕನಿಷ್ಠ ಹಂತವನ್ನು ತಲುಪಿದೆ. ಕಾಲೋಚಿತವಾಗಿ ಏರಿಳಿತಗೊಳ್ಳುವ ಮಾಂಟ್ ಬೆಲ್ವಿಯು ಬೆಲೆ ಮಾನದಂಡವೂ ಕುಸಿದಿದೆ. ಇದು ಭಾರತ ಸೇರಿದಂತೆ ಏಷ್ಯಾ-ಪೆಸಿಫಿಕ್ ಪ್ರದೇಶದ ಆಮದುದಾರರಿಗೆ ಎರಡು ಸ್ಪರ್ಧಾತ್ಮಕ ಬೆಲೆ ಆಯ್ಕೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಅಧಿಕಾರ ನೀಡಿದೆ. ಇದು ಅವರ LPG ಸೋರ್ಸಿಂಗ್ ಅನ್ನು ಅತ್ಯುತ್ತಮವಾಗಿಸಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ. ಈ ಬೆಳವಣಿಗೆಗಳು ನಮ್ಮ LPG ಭೂದೃಶ್ಯವನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಸಮತೋಲಿತ ಮತ್ತು ಸ್ಥಿತಿಸ್ಥಾಪಕ ರಚನೆಯಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸುತ್ತಿವೆ.

2017 ರ ಆರ್ಥಿಕ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ 21.6 ಮಿಲಿಯನ್ ಟನ್‌ಗಳಿಂದ LPG ಬಳಕೆ 2025ರ ಆರ್ಥಿಕ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ 31.3 ಮಿಲಿಯನ್ ಟನ್‌ಗಳಿಗೆ ಏರಿತು ಮತ್ತು 2026 ರ ಆರ್ಥಿಕ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ 33-34 ಮಿಲಿಯನ್ ಟನ್‌ಗಳನ್ನು ಮುಟ್ಟುವ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಿದೆ. ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವ ಮರುಪೂರಣದ ತೀವ್ರತೆಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಸಬ್ಸಿಡಿ ಯೋಜನೆಗಾಗಿ ಸರಾಸರಿ ಮನೆಯ LPG ಮರುಪೂರಣಗಳು 2025 ರ ಆರ್ಥಿಕ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ವಾರ್ಷಿಕವಾಗಿ ಪ್ರತಿ ಮನೆಗೆ 4.5 ಕ್ಕೆ ಏರುತ್ತವೆ. ಆದರೆ ನಿಯಮಿತ/ಸಬ್ಸಿಡಿ ರಹಿತ ಮರುಪೂರಣಗಳು ಕಳೆದ ಐದು ಹಣಕಾಸು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿ ಮನೆಗೆ ವರ್ಷಕ್ಕೆ 6-7 ಸಿಲಿಂಡರ್‌ಗಳನ್ನು ನೀಡಲವಾಗುತ್ತಿದೆ.

ಆಹಾರ ಸೇವೆಗಳು, ಸಾಂಸ್ಥಿಕ ಅಡುಗೆಮನೆಗಳು ಮತ್ತು ಸಣ್ಣ ಉತ್ಪಾದನಾ ಸಮೂಹಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವ ಅಳವಡಿಕೆಯಿಂದಾಗಿ, ವಾಣಿಜ್ಯ ಮತ್ತು ಕೈಗಾರಿಕಾ ಉದ್ದೇಶಗಳಿಗಾಗಿ ಬಳಸುವ LPG ಪಾಲು 2017 ರ ಆರ್ಥಿಕ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ 10% ರಿಂದ 2025 ರ ಆರ್ಥಿಕ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ 16% ಕ್ಕೆ ಏರಿದೆ.

ಆಮದು ಪ್ರಮಾಣ ಏರಿಕೆ

ದೇಶೀಯ LPG ಉತ್ಪಾದನೆಯು 2017 ರ ಆರ್ಥಿಕ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ 11.2 ಮಿಲಿಯನ್ ಟನ್‌ಗಳಿಂದ 2025 ರ ಆರ್ಥಿಕ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ 12.8 ಮಿಲಿಯನ್ ಟನ್‌ಗಳಿಗೆ ಏರಿದೆ. ಆದರೆ ಪೂರೈಕೆಯಲ್ಲಿನ ಈ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವ ಹೆಚ್ಚಳವು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಬೇಡಿಕೆಯಲ್ಲಿನ ಬಲವಾದ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿರಲು ವಿಫಲವಾಗಿದೆ. ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ, ಒಟ್ಟಾರೆ LPG ಲಭ್ಯತೆಗೆ ದೇಶೀಯ ಕೊಡುಗೆ ಕಾಲಾನಂತರದಲ್ಲಿ ದುರ್ಬಲಗೊಂಡಿದೆ.

ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ, ಆಮದುಗಳ ಮೇಲಿನ ಅವಲಂಬನೆಯು 60–65% ರಷ್ಟಿದ್ದು, ಆಮದು ಪ್ರಮಾಣವು 2017 ರ ಆರ್ಥಿಕ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ 11.1 ಮಿಲಿಯನ್ ಟನ್‌ಗಳಿಂದ 2025 ರ ಆರ್ಥಿಕ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ 20.7 ಮಿಲಿಯನ್ ಟನ್‌ಗಳಿಗೆ ಏರಿದೆ. 2026-28 ರ ಆರ್ಥಿಕ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ರಚನಾತ್ಮಕ ಪೂರೈಕೆ ಅಂತರವು ಮುಂದುವರಿಯುವ ಸಾಧ್ಯತೆಯಿದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಹೊಸ ಸಂಸ್ಕರಣಾ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಸೇರ್ಪಡೆಗಳ ಹೊರತಾಗಿಯೂ LPG ಇಳುವರಿಯಲ್ಲಿ ಅಲ್ಪ ಸುಧಾರಣೆ ಮಾತ್ರ ಕಾಣುವ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಿದೆ ಎಂದು ವರದಿ ತಿಳಿಸಿದೆ.

ಮುಂದುವರೆದ ಮಧ್ಯಪ್ರಾಚ್ಯ ಪ್ರಾಬಲ್ಯ

LPG ಆಮದುಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಮಧ್ಯಪ್ರಾಚ್ಯವು ಪ್ರಾಬಲ್ಯ ಹೊಂದಿದ್ದು, ಇದು ಒಟ್ಟು ಆಮದು ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ 91-93% ರಷ್ಟಿದೆ (ಯುಎಇ 41%, ಕತಾರ್ 22%, ಸೌದಿ ಅರೇಬಿಯಾ 15% ಮತ್ತು ಕುವೈತ್ 15% 2025 ರ ಆರ್ಥಿಕ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ). ಈ ಸಾಂದ್ರತೆಯು ದೇಶವನ್ನು ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಪೂರೈಕೆಯ ಏರಿಳಿತಕ್ಕೆ ಒಡ್ಡುತ್ತದೆ, ಇದರಲ್ಲಿ ಯೋಜಿತ ನಿರ್ವಹಣೆ ಮತ್ತು ಸಾಗಣೆ ಅಡಚಣೆಗಳು ಸೇರಿವೆ, ಇದು ವೇಳಾಪಟ್ಟಿ ನಮ್ಯತೆಯನ್ನು ನಿರ್ಬಂಧಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಅಲ್ಪಾವಧಿಯ ಖರೀದಿ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳನ್ನು ಬಿಗಿಗೊಳಿಸಬಹುದು.