ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ, ಶಿವನನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿ, ಸ್ಥಿತಿ ಮತ್ತು ಲಯವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ ಪರಮ ಶಕ್ತಿ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಲೋಕವನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಮತ್ತು ಧರ್ಮವನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಶಿವನು ವಿಭಿನ್ನ ಸಮಯಗಳಲ್ಲಿ ವಿಭಿನ್ನ ರೂಪಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡನೆಂದು ಪುರಾಣಗಳು ವಿವರಿಸುತ್ತವೆ. ಇವುಗಳನ್ನು ಶಿವ ಅವತಾರಗಳು ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಶಿವನ ಅವತಾರಗಳು ವಿನೋದ ಅವತಾರ, ಉಗ್ರ ಅವತಾರ ಮತ್ತು ಕರುಣಾ ಅವತಾರದಂತಹ ವಿಭಿನ್ನ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳೊಂದಿಗೆ ಕಾಣಬಹುದು.

1. ವಿವಸ್ವಾನ್ - ಶಿವನ ಮೊದಲ ಅವತಾರ

ಧರ್ಮ ದುರ್ಬಲಗೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಮಾನವರಲ್ಲಿ ಸತ್ಯ ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ವಿವಸ್ವಾನ್ ಅವತಾರವನ್ನು ಶಿವ ತೆಗೆದುಕೊಂಡನು. ಇದು ಬ್ರಹ್ಮ ಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ನಿಜವಾದ ನಡವಳಿಕೆಯನ್ನು ಬೋಧಿಸಿದ ಅವತಾರ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ.

2. ಕೈಲಾಸಪತಿ - ಆನಂದ ಸ್ವರೂಪ

ಜಗತ್ತನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಆನಂದ ಮೂರ್ತಿ ಶಿವ ತಪಸ್ಸು ಮಾಡುತ್ತಾನೆ,. ತಪಸ್ಸು ಮಾಡುವಾಗಿನ ಸಮಾಧಿ ರೂಪವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುವ ಅವತಾರ ಇದು. ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ಸಂಕೇತವಾಗಿರುವ ಈ ರೂಪವು ಭಕ್ತರಿಗೆ ಶಾಂತಿಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.

3. ಭೈರವ - ಉಗ್ರ ಅವತಾರ

ಭೈರವ ಅವತಾರವು ಅನ್ಯಾಯವನ್ನು ನಿಗ್ರಹಿಸಲು ಮತ್ತು ದುಷ್ಟ ಶಕ್ತಿಗಳನ್ನು ನಾಶಮಾಡಲು ತಾಳಿದ ರೂಪವಾಗಿದೆ. ಕಾಲ ಭೈರವ ಕಾಲದ ರಕ್ಷಕ ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯದ ಸಂಕೇತವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಾನೆ. ದುಷ್ಟ ಶಕ್ತಿಗಳನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಇದು ಶಿವನ ಅತ್ಯಂತ ಶಕ್ತಿಶಾಲಿ ರೂಪವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು.

4. ನಟರಾಜ - ನೃತ್ಯದ ದೈವದ ಅವತಾರ

ನಟರಾಜ ಅವತಾರವು ಶಿವನ ಕಲಾತ್ಮಕ ರೂಪವಾಗಿದ್ದು, ಅವರು ವಿಶ್ವ ನೃತ್ಯ ಅಥವಾ ತಾಂಡವ ನೃತ್ಯದ ಮೂಲಕ ಸೃಷ್ಟಿ, ಸ್ಥಿತಿ ಮತ್ತು ವಿನಾಶದ ಚಕ್ರವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಈ ಅವತಾರವು ಕಲೆಗಳಿಗೆ ಸ್ಫೂರ್ತಿಯಾಗಿದೆ. ಶಿವನು ನೃತ್ಯ ಮತ್ತು ನಾಟಕ ಕಲೆಗಳ ಅಧಿಪತಿಯಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ.

5. ಅಶ್ವತ್ಥಾಮ - ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಅವತಾರ

ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ, ಶಿವನ ಮಹಾಶಕ್ತಿಯ ಒಂದು ಭಾಗವು ದ್ರೋಣನ ಮಗ ಅಶ್ವತ್ಥಾಮನಲ್ಲಿ ಉಳಿದಿದೆ ಎಂದು ಪುರಾಣಗಳು ಹೇಳುತ್ತವೆ. ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಧರ್ಮವನ್ನು ಅನುಸರಿಸಲು ಶಿವನ ಶಕ್ತಿ ಅವನಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತು ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ದ್ರೋಣಾಚಾರ್ಯರು ಶಿವನನ್ನು ಮಗನ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಪಡೆಯಲು ತಪಸ್ಸು ಮಾಡಿದರು. ದ್ರೋಣರ ತಪಸ್ಸಿಗೆ ಒಲಿದ ಶಿವನು ತಾನು ನಿನ್ನ ಮಗನಾಗಿ ಜನಿಸುವುದಾಗಿ ವರವನ್ನು ನೀಡಿದನು ಎಂಬ ಪ್ರತೀತಿಯಿದೆ.

6. ಕಿರಾತ - ಅರ್ಜುನನ ಪರೀಕ್ಷಾ ಅವತಾರ

ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ ಅರ್ಜುನನು ಶಿವನಿಂದ ದಿವ್ಯ ಆಯುಧವನ್ನು ಪಡೆಯಲು ತಪಸ್ಸು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದನು. ಶಿವನು ಅರ್ಜುನನನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಲು ಕಿರಾತನ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಕಾಡಿನಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡನು. ಅರ್ಜುನನ ಸಮರ್ಪಣೆ ಮತ್ತು ಧೈರ್ಯವನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಿದ ನಂತರ, ಶಿವ ಅರ್ಜುನನಿಗೆ ಪಾಶುಪತಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ಅನುಗ್ರಹಿಸಿದನು. ಧರ್ಮಕ್ಕಾಗಿ ಹೋರಾಡುವವರನ್ನು ಶಿವ ಬಲಪಡಿಸುವ ಅವತಾರ ಇದು.

7. ವೀರಭದ್ರ- ದಕ್ಷ ಸಂಹಾರ ಅವತಾರ

ಪಾರ್ವತಿಯನ್ನು ಅವಮಾನಿಸಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ದಕ್ಷನ ಯಾಗವನ್ನು ನಾಶಮಾಡಲು ಶಿವನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದ ಉಗ್ರ ರೂಪ ವೀರಭದ್ರ. ಅನ್ಯಾಯದ ವಿರುದ್ಧ ಶಿವನ ಸೇಡು ತೀರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುವ ಅವತಾರ. ಸತಿಯು ತನ್ನ ತಂದೆ ದಕ್ಷನ ಯಾಗದಲ್ಲಿ ಹಾರಿ ತನ್ನ ದೇಹವನ್ನು ತ್ಯಾಗ ಮಾಡಿದಾಗ, ಶಿವನು ತುಂಬಾ ಕೋಪಗೊಂಡನು. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಶಿವನು ವೀರಭದ್ರನನ್ನು ತನ್ನ ಕೂದಲಿನಿಂದ ಸೃಷ್ಟಿಸಿದನು. ವೀರಭದ್ರನು ದಕ್ಷನ ತಲೆಯನ್ನು ಕತ್ತರಿಸಿದನು.

8. ಶರಭ- ಶಕ್ತಿಗಳ ರಕ್ಷಣೆ ಅವತಾರ

ಶಿವನು ಶರಭೇಶ್ವರ ಅವತಾರವನ್ನು ಎತ್ತಲು ಕಾರಣವೆಂದರೆ, ಹಿರಣ್ಯಕಶ್ಯಪನನ್ನು ಕೊಂದ ನಂತರವೂ ಕೋಪದಿಂದಿದ್ದ ನರಸಿಂಹನನ್ನು ಸಮಾಧಾನಪಡಿಸುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಶರಭ ರೂಪದಲ್ಲಿ, ಶಿವನು ನರಸಿಂಹನ ಉಗ್ರ ಕೋಪವನ್ನು ಶಾಂತಗೊಳಿಸಿದನು, ಇದರ ನಂತರ ನರಸಿಂಹನು ತನ್ನ ತಪ್ಪನ್ನು ಅರಿತು ಕ್ಷಮೆಯಾಚಿಸಿದನು. ಶಿವನು ಅರ್ಧ ಜಿಂಕೆ ಮತ್ತು ಅರ್ಧ ಪಕ್ಷಿ ಶರಭ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡನು. ಶರಭನು ಎಂಟು ಕಾಲುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರಾಣಿಯಾಗಿದ್ದು, ಅದು ಸಿಂಹಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಶಕ್ತಿಶಾಲಿಯಾಗಿತ್ತು.

9. ಹನುಮಂತ- ಶಿವನ ಶಕ್ತಿಯ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿ

ಶ್ರೀರಾಮನ ಪರಮ ಭಕ್ತ ಹನುಮಂತನನ್ನು ಶಿವನ ಅವತಾರವೆಂದು ಪ್ರಾಚೀನ ಗ್ರಂಥಗಳು ಹೇಳುತ್ತವೆ. ಭಕ್ತಿ, ಬುದ್ಧಿವಂತಿಕೆ ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಯ ಸಂಯೋಜನೆಯಾದ ಈ ಅವತಾರವು ಭಕ್ತರಿಗೆ ಪ್ರೀತಿ ಮತ್ತು ರಕ್ಷಣೆ ನೀಡುವ ರೂಪವಾಗಿದೆ. ಸೀತಾ ದೇವಿಯ ವರದಾನದಿಂದಾಗಿ ಹನುಮಂತನು ಅಮರತ್ವವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡನು. ಅಂದರೆ ಹನುಮಂತನಿಗೆ ಎಂದಿಗೂ ವಯಸ್ಸಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಅಮರನಾಗಿ ಉಳಿಯುತ್ತಾನೆ ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆಯಿದೆ.

ಶಿವನು ಕೇವಲ ಶಿವನಾಗಿ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡದ ರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಹಲವು ಅವತಾರಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾನೆ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಈ 9 ಅವತಾರಗಳು ಅತ್ಯಂತ ಶ್ರೇಷ್ಠ. ಶಿವನ ಎಲ್ಲಾ ಅವತಾರಗಳ ಉದ್ದೇಶ ಒಂದೇ ಆಗಿದೆ, ಅದುವೆ ಧರ್ಮ ರಕ್ಷಣೆ, ದುಷ್ಟ ಶಕ್ತಿಗಳ ನಾಶ, ಭಕ್ತರ ಮೋಕ್ಷ ಮತ್ತು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಪ್ರಜ್ಞೆಯ ಬೆಳವಣಿಗೆಗಾಗಿ ಶಿವ ಅವತರಿಸಿದ್ದಾನೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಅವತಾರವು ಮಾನವ ಜೀವನವನ್ನು ವಿಭಿನ್ನ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿಸುವ ದೈವಿಕ ರೂಪವಾಗಿದೆ. ಶಿವ ತತ್ವದ ವಿಶಾಲತೆ ಮತ್ತು ಕರುಣೆ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಅವತಾರದಲ್ಲಿಯೂ ಪ್ರತಿಫಲಿಸುತ್ತದೆ.

ಡಾ. ಪಿ. ಬಿ. ರಾಜೇಶ್, ಜ್ಯೋತಿಷಿ- ಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ