ದೆಹಲಿ: ರಷ್ಯಾ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ವ್ಲಾದಿಮಿರ್ ಪುಟಿನ್ ಭಾರತ ಪ್ರವಾಸ ಕೈಗೊಂಡಿದ್ದು, ಮೋದಿಯೊಂದಿಗೆ ಖಾಸಗಿ ಔತಣಕೂಟದಲ್ಲಿ ಭಾಗಿಯಾಗಲಿದ್ದಾರೆ.
ಪ್ರಧಾನಿ ಮೋದಿ ಶಿಷ್ಟಾಚಾರ ಬದಿಗಿರಿಸಿ ಖುದ್ದಾಗಿ ಪಾಲಮ್ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣಕ್ಕೆ ತೆರಳಿ ಸ್ನೇಹಿತ ಪುಟಿನ್ ಅವರನ್ನು ಸ್ವಾಗತಿಸಿದ್ದು, ಪುಟಿನ್ ಸಹ ಶಿಷ್ಟಾಚಾರ ಬದಿಗಿರಿಸಿ ಮೋದಿ ಜೊತೆ ಸಾಮಾನ್ಯವಾದ ಫಾರ್ಚೂನರ್ ಕಾರಿನಲ್ಲಿ ತೆರಳಿದ್ದು ಈಗ ಎಲ್ಲರ ಗಮನ ಸೆಳೆದಿದೆ. ಈ ಮಧ್ಯೆ ಮತ್ತೊಂದು ಅಂಶವೂ ಹೆಚ್ಚು ಗಮನ ಸೆಳೆಯುತ್ತಿದೆ. ಅದೆಂದರೆ ಪುಟಿನ್ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಬಂದ ಬೆನ್ನಲ್ಲೇ ಆತಿಥ್ಯ ವಹಿಸಿದ ದೆಹಲಿಯಲ್ಲಿರುವ ಹೈದರಾಬಾದ್ ಹೌಸ್!
ದೆಹಲಿಯಲ್ಲಿರುವ ಹೈದರಾಬಾದ್ ಹೌಸ್ ಬ್ರಿಟೀಷರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಿದ ಐಷಾರಾಮಿ ಅರಮನೆಯಾಗಿದೆ. ಬ್ರಿಟೀಷರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಈ ಮನೆಯನ್ನು 200,000 ಪೌಂಡ್ ಗಳ ವೆಚ್ಚದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಾಣ ಮಾಡಲಾಗಿತ್ತು. ಅದು ಇಂದಿನ ಲೆಕ್ಕಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಕೆ ಮಾಡಿದರೆ, 1.4 ಮಿಲಿಯನ್ ಪೌಂಡ್ಗಳು ಅಥವಾ 170 ಕೋಟಿ ರೂಗಳಾಗುತ್ತದೆ.
ದೆಹಲಿಯಲ್ಲಿ ಹೈದರಾಬಾದ್ ಹೌಸ್ ನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದ್ದು ಹೈದರಾಬಾದ್ ನ ಕೊನೆಯ ನಿಜಾಮ ಮೀರ್ ಉಸ್ಮಾನ್ ಅಲಿ ಖಾನ್. ಆತ ಅಂದಿನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಜಗತ್ತಿನ ಅತಿ ಶ್ರೀಮಂತ ವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಿದ್ದ. ಒಲಿಂಪಿಕ್ ಗಾತ್ರದ ಪೂಲ್ ಗಳನ್ನು ತುಂಬಬಲ್ಲ ಅವರ ಮುತ್ತುಗಳ ಸಂಪತ್ತನ್ನು ಆತ ಹೊಂದಿದ್ದ. ಮತ್ತು ಹೈದರಾಬಾದ್ನಾದ್ಯಂತ ಹರಡಿದ್ದ ಆತನ ಅರಮನೆಗಳು ಅವರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಸಂಪತ್ತಿನಷ್ಟೇ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿತ್ತು. ಆದ್ದರಿಂದ, ಬ್ರಿಟಿಷರು ಭಾರತದ ರಾಜಧಾನಿಯನ್ನು ದೆಹಲಿಗೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಿದಾಗ, ಮೀರ್ ಉಸ್ಮಾನ್ ಅಲಿ ಖಾನ್ ಅವರ ಖ್ಯಾತಿಗೆ ಸರಿಹೊಂದುವ ಜಾಗಕ್ಕಾಗಿ ಹುಡುಕಿ ಅಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಿದ್ದೇ ಈ ಹೈದರಾಬಾದ್ ಹೌಸ್ ಆಗಿದೆ.
ದೆಹಲಿಗೆ ಒಂದು ವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತಿರುವಾಗ, ರಾಜಪ್ರಭುತ್ವದ ರಾಜ್ಯಗಳು ರಾಷ್ಟ್ರ ರಾಜಧಾನಿಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮದೇ ಆದ ಕುರುಹನ್ನು ಹೊಂದಲು ಬಯಸಿದ್ದವು. ಮಹಾರಾಜರು ದೆಹಲಿಯಲ್ಲಿ ಮನೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಲು ಆಸಕ್ತಿ ತೋರಿಸಿದರು. ವೈಸ್ರಾಯ್ ಈ ಆಸಕ್ತಿಗೆ ತುಂಬಾ ಸಂತೋಷಪಟ್ಟರು. ಹೊಸ ರಾಜಧಾನಿಗೆ ರಾಜಪ್ರಭುತ್ವದ ರಾಜ್ಯಗಳು ಬದ್ಧವಾಗಿವೆ ಎಂಬುದು ಮಹಾರಾಜರ ನಡೆ ತೋರಿಸಿತ್ತು.
ಹೈದರಾಬಾದ್ ನಿಜಾಮ್ ರಾಜಧಾನಿಯಲ್ಲಿ ಅಲ್ಪ-ಸ್ವಲ್ಪ ಭೂಮಿಗೆ ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳಲಿಲ್ಲ. ವೈಸ್ರಾಯ್ ಹೌಸ್ ಬಳಿಯ ಪ್ರಿನ್ಸಸ್ ಪಾರ್ಕ್ನಲ್ಲಿ ತನಗೆ ಭೂಮಿ ನೀಡಬೇಕೆಂದು ಆತ ಬಯಸಿದ್ದ. ಬ್ರಿಟಿಷರು ಅದಕ್ಕೆ ಒಪ್ಪಲಿಲ್ಲ. ಕೊನೆಗೆ ಕೇವಲ ಐದು ರಾಜ್ಯಗಳಿಗೆ ಮಾತ್ರ ರಾಜ ಮಾರ್ಗದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ, ವೈಸ್ರಾಯ್ ಹೌಸ್ನಿಂದ ಮೂರು ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ದೂರದಲ್ಲಿ, ಕಿಂಗ್ ಜಾರ್ಜ್ V ರ ಪ್ರತಿಮೆಯ ಸುತ್ತಲೂ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಹಂಚಲಾಯಿತು. ಹೈದರಾಬಾದ್, ಬರೋಡಾ, ಪಟಿಯಾಲ, ಜೈಪುರ ಮತ್ತು ಬಿಕಾನೇರ್ ರಾಜ್ಯಗಳು ಇಲ್ಲಿ ಭೂಮಿ ಪಡೆದ ರಾಜಮನೆತನಗಳಾಗಿದ್ದವು.
ಈ ಐದರಲ್ಲಿ, ಹೈದರಾಬಾದ್ನ ನಿಜಾಮ್ ಮತ್ತು ಬರೋಡಾದ ಗಾಯಕ್ವಾಡ್ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಿ ಎಡ್ವಿನ್ ಲುಟಿಯೆನ್ಸ್ಗೆ ತಮ್ಮ ದೆಹಲಿ ಮನೆಗಳನ್ನು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸುವ ಕೆಲಸವನ್ನು ನಿಯೋಜಿಸಿದರು. ಹೈದರಾಬಾದ್ ನಿಜಾಮ ಲುಟ್ಯೆನ್ಸ್ ವೈಸ್ರಾಯ್ ಮನೆಯಷ್ಟು ಭವ್ಯವಾದ ಮನೆಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಬೇಕೆಂದು ಬಯಸಿದ್ದರು. ಆದರೆ, ಮೀರ್ ಉಸ್ಮಾನ್ ಅಲಿ ಖಾನ್ ಎಲ್ಲಾ ರಾಜಪ್ರಭುತ್ವದ ಆಡಳಿತಗಾರರಲ್ಲಿ 'ಶ್ರೇಷ್ಠ' ಸ್ಥಾನಮಾನವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದ ಆತನನ್ನು 'ಪರಮಪೂಜ್ಯ' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು - ಹೈದರಾಬಾದ್ ನಿಜಾಮ್ ಆಗ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ವಂದನೆ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ ಏಕೈಕ ಆಡಳಿತಗಾರ.
ನಿವೇಶನಗಳನ್ನು ಹಂಚಿಕೆ ಮಾಡಿದ ಷರತ್ತು ಸರಳವಾಗಿತ್ತು: ಈ ಎಲ್ಲಾ ಅರಮನೆಗಳ ವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು ಸರ್ಕಾರವು ಅನುಮೋದಿಸಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ಆದ್ದರಿಂದ, ನಿಜಾಮ್ ನ ನಿರ್ದೇಶನದ ಹೊರತಾಗಿಯೂ, ಲುಟ್ಯೆನ್ಸ್ ಹೈದರಾಬಾದ್ ಹೌಸ್ ನ್ನು ವೈಸ್ರಾಯ್ ಹೌಸ್ನಂತೆ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಿಲ್ಲ. ವೈಸ್ರಾಯ್ ಹೌಸ್ನ ವಿನ್ಯಾಸದಿಂದ ಅವರು ತೆಗೆದುಕೊಂಡ ಏಕೈಕ ಅಂಶವೆಂದರೆ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಗುಮ್ಮಟವಾಗಿದೆ.
ಹೈದರಾಬಾದ್ ಹೌಸ್ ಅನ್ನು ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಚಿಟ್ಟೆ ಆಕಾರದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ, ಅದರ ಮುಂಭಾಗದ ಬಾಗಿಲುಗಳು ಷಡ್ಭುಜಾಕೃತಿಯಲ್ಲಿದ್ದು ರಸ್ತೆಗೆ ಎದುರಾಗಿವೆ. ಚಿಟ್ಟೆಯ 'ರೆಕ್ಕೆಗಳು' ಪಕ್ಕದ ರಸ್ತೆಗಳವರೆಗೂ ಚಾಚಿಕೊಂಡಿವೆ. ಇದು ನವದೆಹಲಿಯ ಎಲ್ಲಾ ಅರಮನೆಗಳಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಭವ್ಯವಾಗಿರುವ ಅರಮನೆಯಾಗಿದೆ. ಹೈದರಾಬಾದ್ ಹೌಸ್ಗಾಗಿ, ಲುಟ್ಯೆನ್ಸ್ 1903 ರಲ್ಲಿ ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್ನ ಲೀಸೆಸ್ಟರ್ಶೈರ್ನಲ್ಲಿರುವ ಪ್ಯಾಪಿಲ್ಲನ್ ಹಾಲ್ನಿಂದ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಿದ 'ಚಿಟ್ಟೆ' ಆಕಾರದ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡರು.
ಅರಮನೆಯು ದಂತಕಥೆಯ ನಿಜಾಮನ ಖ್ಯಾತಿಯೊಂದಿಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಹೊಂದಿಕೆಯಾಗುವಂತೆ ನಿರ್ಮಾಣವಾಗಿತ್ತು. ಉಸ್ಮಾನ್ ಅಲಿ ಖಾನ್ ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವದ ಅತ್ಯಂತ ಶ್ರೀಮಂತ ವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಿದ್ದರು. ಆದ್ದರಿಂದ, ಅವರು ವೈಸ್ರಾಯ್ ಹೌಸ್ನ ಸ್ಥಾನಮಾನವನ್ನು ಹೈದರಾಬಾದ್ ಹೌಸ್ನಲ್ಲಿ ಪುನರಾವರ್ತಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗದಿದ್ದರೂ, ವೈಸ್ ರಾಯ್ ಹೌಸ್ ಗಿಂತ ತಮ್ಮ ಅರಮನೆ ಕಡಿಮೆಯಾಗದಂತೆ ಅವರು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಂಡರು.
ಹೈದರಾಬಾದ್ ಹೌಸ್ 36 ಕೊಠಡಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ಅಂಗಳಗಳು, ಕಮಾನುಗಳು, ಭವ್ಯವಾದ ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳು, ಕಾರಂಜಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ- ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಯುರೋಪಿಯನ್ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದ್ದರೂ ಕೆಲವು ಮೊಘಲ್ ವಿಶಿಷ್ಟ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
ವೈಸ್ರಾಯ್ ಹೌಸ್ನಂತಹ ಹೆಗ್ಗುರುತುಗಳಿಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾದ ಲುಟ್ಯೆನ್ಸ್, ಭವ್ಯವಾದ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಕಟ್ಟಡಗಳಲ್ಲಿನ ತನ್ನ ಪರಿಣತಿಯನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಸಮ್ಮಿತಿ ಮತ್ತು ಅಲಂಕಾರವನ್ನು ಸಮತೋಲನಗೊಳಿಸುವ ರಚನೆಯನ್ನು ರಚಿಸಿ ಈ ಅರಮನೆಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದ್ದರು. ಇದು ಜೈಪುರ ಹೌಸ್ ಮತ್ತು ಪಟಿಯಾಲ ಹೌಸ್ನಂತಹ ರಾಜಮನೆತನದ ನಿವಾಸಗಳ ಪೈಕಿ ಎದ್ದು ಕಾಣುತ್ತದೆ.
ಪ್ರವೇಶ ಮಂಟಪವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಗುಮ್ಮಟ, ಅದರ ಕೆಳಗೆ ಇರುವ symmetrical ರೆಕ್ಕೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ, 55-ಡಿಗ್ರಿ ಕೋನಗಳಲ್ಲಿ ವಿಸ್ತರಿರುವ ಒಬೆಲಿಸ್ಕ್ಗಳು ಅರಮನೆಯ ಪ್ರಮುಖ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವಾಗಿದೆ. ಇದು ಇಂಡಿಯಾ ಗೇಟ್ ಬಳಿ 8.2 ಎಕರೆಗಳನ್ನು ವ್ಯಾಪಿಸಿದೆ ಮತ್ತು ಅದರ ವೃತ್ತಾಕಾರದ ಪ್ರವೇಶ ಮಂಟಪ ಮತ್ತು ಮೊದಲ ಮಹಡಿಯ ಹಜಾರದಲ್ಲಿ ಗಮನಾರ್ಹವಾದ ರೋಂಬಿಕ್ ಅಮೃತಶಿಲೆಯ ನೆಲದ ವಿನ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
ಆಯತಾಕಾರದ ಓಪನಿಂಗ್ (rectangular openings)ಗಳಿಂದ ಸುತ್ತುವರೆದಿರುವ ಇದರ ಕಮಾನುಗಳು, 1909 ರಲ್ಲಿ ಲುಟಿಯೆನ್ಸ್ ತಂಗಿದ್ದ ಇಟಲಿಯ ರೋಮ್ನಲ್ಲಿರುವ ಪ್ಯಾಂಥಿಯಾನ್ನಿಂದ ಸ್ಫೂರ್ತಿ ಪಡೆದು ನಿರ್ಮಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದಾಗಿದೆ. ಮೊದಲ ಮಹಡಿಯ ಕಿಟಕಿಗಳಿಗಾಗಿ, ಲುಟಿಯೆನ್ಸ್ ಆಯತಾಕಾರದ ಮತ್ತು ದುಂಡಗಿನ ಕಮಾನುಗಳ ಸಂಯೋಜನೆಯನ್ನು ಆರಿಸಿಕೊಂಡರು, ಇವು ಫ್ಲಾರೆನ್ಸ್ನ ಅರ್ನೊಗೆ ಉಫಿಜಿಯಿಂದ ಸ್ಫೂರ್ತಿ ಪಡೆದಿದ್ದಾಗಿದೆ.
ಈ ಅರಮನೆ ಜೆನಾನಾವನ್ನು ಸಹ ಹೊಂದಿತ್ತು: ಇದು 12 ಅಥವಾ 15 ಕೊಠಡಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ವೃತ್ತಾಕಾರದ ಅಂಗಳವಾಗಿತ್ತು, "ಪ್ರತಿಯೊಂದೂ ಛಾವಣಿಯ ಹತ್ತಿರ ಒಂದೇ ಕಿಟಕಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಸಾಮಾನ್ಯ ಹಾರ್ಸ್ ಬಾಕ್ಸ್ ನ ಗಾತ್ರದ್ದಾಗಿದೆ"
1921 ಮತ್ತು 1931 ರ ನಡುವೆ ಲುಟಿಯೆನ್ಸ್ ದೆಹಲಿಯಲ್ಲಿ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಿದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಮತ್ತು ಭವ್ಯವಾದ ಅರಮನೆ ಹೈದರಾಬಾದ್ ಹೌಸ್ ಆಗಿತ್ತು; ವೈಸ್ರಾಯ್ ಹೌಸ್ (ಈಗ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಭವನ) ಮಾತ್ರ ಅದನ್ನು ಮೀರಿಸಿದ ಅರಮನೆಯಾಗಿದೆ.
1920ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಹೈದರಾಬಾದ್ ಹೌಸ್ ನಿರ್ಮಾಣವು ನಿಜಾಮನ ವಜ್ರ ಗಣಿಗಳಿಂದ ಬಂದ ಹಣ ಮತ್ತು ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಜಾಕೋಬ್ ಡೈಮಂಡ್ ಸೇರಿದಂತೆ ಬೃಹತ್ ಪ್ರಮಾಣದ ನಿಧಿಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ಈ ಹೈದರಾಬಾದ್ ಹೌಸ್ ನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ಖಾನ್ ಅವರ ಕೆಲವೇ ಭೇಟಿಗಳ ಹೊರತಾಗಿಯೂ, ಈ ಅರಮನೆಯು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ರಾಜ್ಗೆ ನಿಜಾಮನ ನಿಷ್ಠೆಯ ಸಂಕೇತವಾಯಿತು ಮತ್ತು ಅವರ ಸಾರ್ವಭೌಮತ್ವವನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿತು.
1947 ರಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ರಾಜಪ್ರಭುತ್ವದ ರಾಜ್ಯಗಳನ್ನು ಭಾರತೀಯ ಒಕ್ಕೂಟಕ್ಕೆ ಸಂಯೋಜಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದಾಗ ಹೈದರಾಬಾದ್ ಹೌಸ್ನ ಭವಿಷ್ಯವನ್ನು ಮರುರೂಪಿಸಿತು. ಮುಸ್ಲಿಂ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ಹಿಂದೂ ಬಹುಸಂಖ್ಯಾತ ರಾಜ್ಯವಾದ ಹೈದರಾಬಾದ್ ನ್ನು ಸರ್ದಾರ್ ಪಟೇಲ್ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 1948 ರಲ್ಲಿ ಆಪರೇಷನ್ ಪೋಲೋ ಮೂಲಕ ಬಲವಂತವಾಗಿ ಭಾರತದೊಂದಿಗೆ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಿದರು.
ನಂತರ ನಿಜಾಮರಿಂದ ವಿರಳವಾಗಿ ಬಳಸಲ್ಪಟ್ಟ ಹೈದರಾಬಾದ್ ಹೌಸ್, ನಿಜಾಮ್ ಅಥವಾ ಅವನ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಗಳಿಂದ ವರ್ಗಾವಣೆ ಅಥವಾ ದೇಣಿಗೆಯ ಮೂಲಕ ಸರ್ಕಾರಿ ಮಾಲೀಕತ್ವಕ್ಕೆ ಪರಿವರ್ತನೆಯಾಯಿತು. ಪರಿಹಾರದ ವಿವರವಾದ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ದಾಖಲೆಗಳಿಲ್ಲದೆ ಇದು ಈಗ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ ಆಸ್ತಿಯಾಗಿದೆ.